Vào cuối mùa xuân năm 1431, sau khi dẹp xong giặc Đèo Cát Hãn ở Lai Châu, Lê Lợi cùng đoàn quân sĩ xuôi thuyền dọc Sông Đà để về Kinh đô, nhưng khi đến khúc sông ở Hang Miếng thì gặp trời mưa to, nước lũ dâng cao không thể xuôi qua. Biết vua và quân sĩ gặp nạn, bà Đinh Thị Vân, người Mường đã vận động nhân dân trong vùng quyên góp lương thực và cùng mọi người chèo thuyền vượt thác, ghềnh để đem lương thảo đến tiếp tế cho vua.

Sau nhiều chuyến chuyển lương thành công, đến chuyến cuối, giông bão nổi ầm ầm, thuyền của bà chở đầy lương chòng chành đã bị đắm ở khúc sông thuộc địa phận Hang Miếng, xác của bà đã trôi dạt vào vùng Thác Bờ. Để tỏ lòng tôn kính và tưởng nhớ công lao của Bà, nhân dân trong vùng đã lập đền thờ bà ở Hang Miếng. Dân gian gọi là: Đền Chúa Hang Miếng. Ở Thung Nai, nơi xác bà dạt về, người ta lập nên Đền Bà chúa cầu mong Bà che chở, phù hộ cho những chuyến xuôi ngược sông Đà.

Khi làm xong thuỷ điện, nước sông Đà ngập các thung lũng, 2 đền này trở thành điểm du lịch lý tưởng.

Đền chúa Thác Bờ- Thung Nai

Khởi đầu chuyến đi, ta xuống bến cảng ở xã Thung Nai, huyện Cao Phong. Từ đây có thể thăm các đảo hoang không dấu chân người trên sông Đà hay bồng bềnh trên sóng nước thả câu nhàn cư Lã Vọng. Từ bến đi thuyền vào Đền Bà Chúa Thác Bờ chỉ mất 30 phút. Ngồi trên thuyền ta như lạc vào cõi đảo đá Hạ Long do thiên nhiên ban tặng, có rất nhiều đảo nổi như thế với vô số hình thù tha hồ tưởng tượng.

Quanh chân Đền dưới sông là các bè cá. Cách Đền Bà Chúa 10 phút đi thuyền ta đến một cái Hang rất đẹp - Hang Bờ. Nếu nước dâng cao có thể đi thuyền vào tận trong hang để xem, nước cạn lội bộ trong lòng hang, đi trên những cây tre được kết làm cầu khỉ!

Từ Đền Thác Bờ đi thuyền khoảng 1h ta đến Ngòi Hoa. Một cái tên nghe thơ mộng?! Ở đó có những bản Mường khá nguyên sơ, do địa hình chia cắt nên các bản ở đây biệt lập với bên ngoài, phương tiện duy nhất đi lại là thuyền. Mỗi bản là một chòm núi hay ốc đảo chơ vơ. Có thể nghỉ lại nhà dân với món đặc sản Lợn Mường ( lợn ở đây rất ngon , thả rông chỉ ăn ngô và rau rừng).

Đền Chúa Hang Miếng- Hang Miếng

Đền Chúa Hang Miếng nằm ven hồ thuỷ điện Hoà Bình, thuộc bản Hang Miếng, xã Quang Minh, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Đền được xây nguy nga hoành tráng trên ngọn núi Đầu Rồng  với 3 dãy nhà: Tiền- Trung- Hậu, có cung thờ Phật và cung thờ Thánh, Chúa Thượng Ngàn. Đứng trên đỉnh phóng tầm mắt có thể thấy những dãy núi xanh rì mờ xa hay những đảo nhỏ lô nhô giữa sóng nước Sông Đà.

Ven sông là chợ phiên Hang Miếng  được mở vào các ngày 1,2 - 11,12 - 21,22 hằng tháng. Những ngày có chợ đông vui, nhộn nhịp, người mua, kẻ bán, trên bến dưới thuyền tấp nập. Chỉ cần một chiếc máy ảnh bạn tha hồ hòa mình vào dòng người mua bán, hay nhảy bước một giữa các thuyền hàng san sát. Thú vị nhất là gặp bà con người Mường, người Thái đi chợ, được trò chuyện và chụp ảnh với họ.

Sự hiện diện của 2 ngôi đền là dấu nối văn hoá của mọi miền, là điểm dừng chân bạn nên thử khi đi du lịch hồ thuỷ điện Hoà Bình và hồ thuỷ điện Sơn La. Một phút tĩnh tâm, nhưng cũng là đề thấy được cảnh non nước trời mây lung linh huyền ảo, linh thiêng giữa chốn sơn thuỷ hữu tình.