Bộ VH,TT&DL: Khảo sát việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa tại Lào Cai
Có thể khẳng định rằng, việc thực hiện chương trình mục tiêu về văn hóa tại tỉnh Lào Cai đã mang lại những lợi ích thiết thực, giúp đồng bào nâng cao nhận thức, trình độ dân trí. Trong giai đoạn 2006-2008, từ nguồn kinh phí của chương trình, tỉnh Lào Cai đã tiến hành xây dựng và đưa vào hoạt động hiệu quả các dự án: chống xuống cấp và tôn tạo di tích. Sưu tầm văn hóa phi vật thể; Bảo tồn làng và lễ hội tiêu biểu; xây dựng xã điển hình xây dựng đời sống văn hóa. Tăng cường xây dựng, phát triển hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở; củng cố và phát triển hệ thống thư viện công cộng; trang cấp thiết bị và sản phẩm văn hóa thông tin cho đồng bào dân tộc thiểu số; nâng cấp năng lực phổ biến phim.
Qua khảo sát tình hình thực tế việc bảo tồn làng truyền thống người Mông làng Cát Cát xã San Sả Hồ, huyện Sa Pa, giai đoạn I dự án đã tiến hành sưu tầm phong tục tập quán dân tộc, lễ hội tri thức dân gian về vật nuôi, bảo tồn nghề thủ công truyền thống. Thông qua các hoạt động “bảo tồn sống” và phát huy theo hướng “biến những di sản thành tài sản” nhằm phát triển kinh tế, tạo việc làm, nâng cao mức sống của người dân địa phương. Một số dự án sau khi hoàn thành và đưa vào hoạt động, ngoài đáp ứng nguyện vọng và nhu cầu của nhân dân, phát huy các giá trị văn hóa còn gắn liền việc tổ chức cho khách du lịch tham quan. Một số điểm di tích đã tạo được nguồn thu đóng góp cho ngân sách địa phương như: đền Bảo Hà (1,2 tỷ/năm); đền Thượng (1,4 tỷ/năm). Trong giai đoạn 2006-2008, tỉnh Lào Cai đặc biệt quan tâm đến các hoạt động sưu tầm văn hóa phi vật thể. Riêng dự án điều tra văn hóa phi vật thể dân tộc Phù Lá, đã viết 14 chuyên đề về lễ hội phong tục tập quán theo chu kỳ đời người, ứng xử với môi trường, nguồn nước... Còn dự án sưu tầm tri thức dân gian về bảo vệ rừng người Hà Nhì, đã viết 10 chuyên đề với trên 300 trang và 400 ảnh tư liệu.
Nhằm khơi dậy và phát triển văn hóa đọc cho bà con các dân tộc trên địa bàn, hằng năm thư viện tỉnh tiến hành nhiều hoạt động thiết thực cấp mới thẻ bạn đọc, tổ chức trưng bày sách, luân chuyển sách tới các đồn biên phòng, điểm bưu điện văn hóa xã, nên đã thu hút được đông đảo cán bộ chiến sĩ, nhân dân các dân tộc đáp ứng nhu cầu nâng cao dân trí, hưởng thụ văn hóa. Bên cạnh đó sách, báo, tạp chí cấp theo Quyết định 975 của Thủ tướng Chính phủ đã được ngành Bưu chính đưa đến đúng địa chỉ đầy đủ, kịp thời. Chủ tịch xã Dìn Chim, huyện Mường Khương hồ hởi: “Nội dung các sách báo rất phù hợp và đáp ứng được nhu cầu của bà con. Thông thường các trưởng thôn, cán bộ văn hóa xã sẽ lọc các thông tin, nội dung cần thiết như kỹ thuật nông nghiệp, kinh nghiệm xóa đói giảm nghèo, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống... đọc cho bà con nghe trong những cuộc họp thôn bản hay các sinh hoạt đoàn thể, hội”. Từ các kiến thức đó dần dần giúp bà con các dân tộc biết cách tự bảo vệ sức khỏe, bảo vệ môi trường sống, thực hiện nếp sống văn minh.
Tuy nhiên việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, cũng như thực hiện Quyết định số 975 QĐ-TTg ở Lào Cai vẫn còn nhiều vướng mắc, do trình độ đội ngũ cán bộ làm văn hóa cơ sở còn hạn chế, thực tế cho thấy không phải tất cả các thôn bản, nhất là ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn đã xây dựng được nhà văn hóa cộng đồng nên nhiều khi sách, báo chủ yếu đặt ở nhà trưởng bản nên ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả tuyên truyền. Một nguyên nhân nữa là việc cấp phát báo còn thiếu và chưa đúng địa chỉ, ví dụ như Báo Văn Hóa lẽ ra mỗi cán bộ làm công tác văn hóa xã phải được cấp phát một tờ để làm công tác tuyên truyền đến bà con, nhưng hiện nay báo mới chỉ đến nhà các trưởng bản.
Để việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa cũng như Quyết định số 975 QĐ-TTg phát huy hiệu quả, cần nâng cao mức đầu tư kinh phí hơn nữa cho các dự án, đầu tư có trọng điểm phù hợp với đặc điểm tình hình, truyền thống văn hóa của từng địa phương, từng dân tộc, hỗ trợ kinh phí để các xã, bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng cao mở rộng quy mô xây dựng nhà văn hóa thôn bản, tủ giá sách để lưu trữ bảo quản lâu dài các ấn phẩm được cấp phát.
