Từ TP.HCM, xe ôtô đưa chúng ta hơn 50km tới ngã ba Trị An thì rẽ trái vào con đường đất đỏ 322. Từ đây, ôtô vượt hơn 30km đường rừng nữa mới đến Khu di tích Chiến khu Đ. Nơi đây không chỉ nổi danh là khu căn cứ cách mạng trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp, đánh Mỹ, mà còn là rừng cây bạt ngàn với những cây sao, cây dầu đặc trưng của rừng miền Đông Nam Bộ, với hệ động thực vật quý hiếm. Được tận hưởng không khí mát mẻ, trong lành của thiên nhiên hoang sơ thật sự hấp dẫn du khách sau chuyến đi dài. Đây là một trong những khu du lịch về nguồn thu hút đông đảo khách du lịch của Khu DTSQ Đồng Nai.

Đáng chú ý Khu DTSQ Cát Tiên (cũ) gồm nhiều hệ sinh thái tự nhiên từ rừng đầu nguồn, có chức năng điều tiết nước lưu vực sông Đồng Nai, cung cấp nước ngọt vào mùa khô và khống chế ngập lụt vào mùa mưa cho cả một vùng rộng lớn miền Đông Nam Bộ… Hay như Khu Bàu Sấu rộng hơn 3.500ha vào mùa mưa, và thu hẹp khoảng 100-150ha vào mùa khô thuộc huyện Tân Phú được Ban Thư ký công ước Ramsar công nhận ngày 4/8/2005. Riêng Khu bảo tồn thiên nhiên và di tích Vĩnh Cửu được thành lập vào năm 2003 với tổng diện tích là 64.686ha. Trong đó, rừng đặc dụng chiếm 59.810ha và rừng sản xuất là 4.876ha. Bên cạnh đó, vùng nước ngập nội địa Trị An - Đồng Nai được Thủ tướng phê duyệt năm 2008, gồm toàn bộ vùng hồ Trị An và các vùng phụ cận thuộc sông Đồng Nai với đa dạng loài cá và các loài thủy sinh vật khác, tạo nên chuỗi và lưới thức ăn phong phú trong hệ sinh thái ao hồ vùng nhiệt đới.

Có thể nói, đặc trưng cơ bản của Khu DTSQ Đồng Nai đã cho thấy nơi đây là một môi trường thiên nhiên quý hiếm và vô cùng giá trị. Trong đó, đáng chú ý là vùng sinh cảnh đa dạng, phong phú với hầu hết các loại rừng trong khu vực được hình thành từ kiểu rừng trên đất thấp ven sông đến rừng trên núi, cùng các hệ sinh thái đa dạng, phong phú là môi trường sống lý tưởng cho các loài sinh vật, nhất là động vật có vú, chim, bò sát và cá… Mặt khác, trước đây khu vực này là căn cứ cách mạng, có các di tích văn hóa lịch sử cấp quốc gia, như: Căn cứ Khu ủy miền Đông Nam Bộ, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam, địa đạo Suối Linh, đồng thời còn có cộng đồng 13 dân tộc anh em cùng sinh sống, tạo ra nét văn hóa độc đáo, được duy trì từ xa xưa của đồng bào dân tộc ít người trên địa bàn.

Có thể nói, Đồng Nai là một trong ít địa phương còn giữ được diện tích rừng tự nhiên rộng lớn với hàng trăm ngàn héc-ta rừng liền mạch - vùng đất được các nhà khoa học đánh giá là điểm nóng về đa dạng sinh học của khu vực và quốc tế. Chính vì vậy, khi được UNESCO công nhận là Khu DTSQ thế giới thì khu vực này là tài sản vô cùng quý giá của quốc gia và nhân loại; là tiềm năng và cơ hội để phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững.

Sau khi tham quan di tích lịch sử Chiến khu Đ, chúng ta sẽ được Ban quản lý đãi một bữa cơm đạm bạc với đủ các loại rau rừng, mắm kho và tép trấu rang mặn. Đây cũng là ấn tượng khó quên đối với du khách khi đến với Khu DTSQ Đồng Nai./.