Chùa Núi Vàng (Kyaikhtiyo) là tuyệt tác dưới bàn tay sáng tạo của con người kết hợp với thiên nhiên đã tạo nên điều kỳ diệu mà cho tới nay vẫn là điểm đến đầu tiên của hầu hết những ai ghé thăm Myanmar.
Chùa Kyaikhtiyo (còn gọi là Đá Vàng) là một trong những ngôi chùa cổ nhất và nổi tiếng nhất trong tất cả các ngôi chùa ở đất nước Myanmar. Nhiều người nói rằng nó được xây dựng trong thời gian Đức Phật còn sống, trên 2.500 năm trước. Nơi đây có một tảng đá thiêng, nằm cheo leo trên bờ một vách đá, được neo giữ chỉ bởi một sợi tóc của Đức Phật. Ngôi chùa được xây dựng trên tảng đá hình quả trứng to lớn ở độ cao 1.100 m so với mặt biển.
Chùa Đá Vàng ngự trên núi Kyaikhtiyo là một trong 3 nơi hành hương rất nổi tiếng ở Myanmar (xếp sau chùa Shwedagon, chùa Mahamuni). Chùa này chỉ cao 5.5m, và tọa lạc trên tảng đá lớn được phủ bởi các lá vàng do những người hành hương dán lên khi đến viếng thăm chùa.
Theo truyền thuyết, Đức Phật trong một lần xuống hạ giới đã tặng một sợi tóc cho vị ẩn sĩ tên TaikTha. Vị ẩn sĩ này giữ gìn sợi tóc của Phật cẩn thận. Trước khi qua đời, ông trao sợi tóc lại cho người con nuôi là vua Tissa – người đã cai trị đất nước Myanmar thế kỷ thứ XI, với lời trăng trối: hãy cất giữ xá lợi này trong một hòn đá có hình dáng như đầu của vị ẩn sĩ. Vâng lời cha, vua Tissa, với sự giúp đỡ của các thần linh, đã tìm đến hòn đá nằm trên đỉnh núi Kyaikhtiyo, xây một ngôi chùa trên đỉnh để thờ cúng xá lợi Phật. Và người ta tin rằng, chính nhờ có sợi tóc của Đức Phật mà hòn đá này nằm yên trên một vị trí cheo leo hiểm hóc hàng trăm năm nay. Tuy nhiên, hòn đá thiêng khổng lồ này vẫn có thể chuyển động tới lui nhưng hoàn toàn thăng bằng, vững vàng.
Tên của ngôi chùa được bắt nguồn từ “Kyaik” có nghĩa là “chùa”, còn “yo” nghĩa là ngự trên đầu của nhà ẩn dật; còn trong tiếng Pali thì “hti” nghĩa là một nhà ẩn dật và vì thế Kyaikhtiyo hàm ý ngôi chùa mang đầu của nhà ẩn dật. Chùa Kyaikhtiyo được xây dựng vào năm 574 trước Công Nguyên và được xem như một trong những kỳ quan của vùng Đông Nam Á.
Mặc dù đường lên chùa khó khăn, nhưng hàng năm khách hành hương cả ngàn người vẫn nườm nượp kéo đến Chùa Kyaikhtiyo để chiêm bái. Nơi đây thường có những cuộc diễu hành rất nghiêm trang của các nhà sư trong bộ áo choàng màu vàng nghệ và tím, những ni cô đang tìm của bố thí. Tâm hồn con người trở nên thanh thoát hơn khi đến chùa Kyaikhtiyo bởi không gian tĩnh lặng đến mức từng giọt nước rơi rất nhẹ cũng được nghe thấy.
Khoảng thời gian kỳ ảo nhất trên đỉnh núi là hoàng hôn và bình minh, khi ánh mặt trời rực rỡ chiếu sáng hòn đá và những người hành hương bắt đầu cầu nguyện. Theo tục lệ, chỉ có những người đàn ông mới được lại gần khu vực Đá Vàng để dán những miếng vàng dát mỏng lên, có thể áp đầu vào hòn đá và cầu nguyện. Còn những người phụ nữ thì không được đi vào khu vực Đá Vàng này, nên họ chỉ có thể lặng lẽ dâng lễ vật cúng lên các bàn thờ rồi quỳ trên nền đất, cầu nguyện hàng giờ trong khói hương mờ ảo./.
