Lên Hà Giang ăn cháo ấu tẩu

Vị thuốc của người Mông

Theo lời kể của bác chủ quán tên Nguyễn Thị Hương (ngoài 60 tuổi) thì: Gọi là cháo ấu tẩu bởi nó được chế biến từ gạo nương và chân giò lợn đem nấu lẫn với củ ấu tẩu tạo thành món ăn độc đáo. Món cháo bắt nguồn từ một vị thuốc của đồng bào vùng cao. Củ ấu tẩu được người Mông trồng nhiều trên núi, khi mới đào về củ có màu đen, gần giống như củ ấu ở vùng đồng bằng. Trong củ ấu tẩu có một lượng chất độc nếu không có kinh nghiệm hoặc sử dụng không đúng sẽ rất dễ gây ra ngộ độc cho người ăn.

Để “lấy độc trị độc” người dân tộc Mông thường đem ngâm củ ấu tẩu với rượu để thoa lên da, trị các vết thương kín như đau lưng, đau xương. Tuy nhiên, nếu ai vô tình uống phải loại rượu đó thì toàn thân sẽ bị co giật, không cấp cứu kịp thời có thể gây ra chết người. Độc là thế nhưng lạ thay, vị thuốc này đã được chế biến thành món ăn ngon, độc đáo lại có tác dụng chữa bệnh. Mỗi tuần chỉ nên ăn một đến hai lần là tốt nhất.

Bốn mùa cùng thưởng thức

Nấu được nồi cháo ấu tẩu cũng cầu kỳ, củ ấu tẩu phải ngâm kỹ trong nước vo gạo đặc một đêm, đem ninh tới khi chúng mềm, bở tơi. Tiếp đến lấy gạo tẻ trồng trên nương, trộn thêm ít nếp cái hoa vàng cho cháo đặc sánh. Bột củ ấu tẩu được nấu lẫn gạo và nước dùng ninh từ chân giò lợn trong vòng 3 đến 4 giờ đồng hồ. Khi múc ra bát, cháo được rắc đều thêm hành, rau mùi, trứng gà và thịt nạc thăn băm nhỏ lên trên, dậy lên mùi thơm ngọt lạ lùng.

Cháo ấu tẩu có mầu nâu đậm, khi ăn thấy hơi đăng đắng, ngai ngái, bùi bùi, ăn lần đầu thì thấy hơi khó nhưng ăn được một lần rồi lại muốn ăn thêm. Vị đắng hòa cùng miếng ấu tẩu thơm, bùi, dẻo, với vị ngọt của nước xương ninh và thơm ngậy của trứng đọng lại, tạo cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.

Theo kinh nghiệm dân gian thì cháo ấu tẩu có tác dụng giãn gân cốt, giảm đau cơ, nhức xương, xua tan mệt mỏi với người đi đường xa, khi ăn cùng lá tía tô lại có tác dụng giải cảm rất tốt. Ngoài ra, một số người còn truyền tai nhau rằng đây là loại cháo mà “ông ăn bà khen”.

Đến Hà Giang, bạn có thể thưởng thức cháo ấu tẩu suốt bốn mùa, vào mùa đông mọi người đến ăn nhiều hơn. Quan niệm cho rằng, cháo chữa bệnh tốt vào ban đêm khi ngủ, vậy nên các hàng cháo ở Hà Giang thường đông khách tới tận khuya và đặc biệt cháo chỉ bán vào buổi tối./.