Cái khao khát được bóc tách từng lớp vỏ một nền văn minh Champa cổ rực rỡ của du khách đến Mỹ Sơn đã được đáp ứng khi dịch vụ homestay ra đời vào cuối tháng 3/2013.

Nghĩa là, sau khi đã đặt chân vào từng ngôi tháp, ngắm nghía từng viên gạch vỡ, những thân tượng và phù điêu mốc rêu gãy đổ, khi mà xúc cảm về một quá khứ kỳ vĩ vừa nhen lên, du khách sẽ không phải lên xe về Hội An hay xuôi thuyền về bến Bạch Đằng.

Nghĩa là, ở lại đây, và đốt cháy cảm xúc.

Hơn 1000 lượt khách đã ở lại Mỹ Sơn theo cách đó. Chỉ trong 3 tháng gần đây.

Trong ngôi làng du lịch cộng đồng ở thôn Mỹ Sơn, xã Duy Hòa, huyện Duy Xuyên này, chỉ có 5 nhà được đầu tư làm du lịch. Nhưng khách được cả làng chào đón. Bằng con đường nhỏ, sạch, lòa xòa những bụi cây dại. Bằng những ngõ lát đá phiến và hàng rào hoa tỉa tót. Bằng những khoảnh vườn xanh mướt, nhỏ xinh mời mọc.

Và đương nhiên không thể thiếu những điệu múa Chăm cổ, khi thon mảnh dịu dàng bí ẩn trong tấm khăn chùm đầu và áo dài chấm gót lướt đi uyển chuyển với chiếc bình hờ hững trên đầu; khi lại gợi cảm với các vũ nữ apsara thân hình tròn mẩy, cánh tay thon hồng, khuôn ngực săn chắc, gương mặt lạnh kiêu sa.

Kết thúc buổi biểu diễn, khách chớ vội về phòng nghỉ. Hãy nán lại bên hiên nhà, thử cầm chiếc chày giã gạo, tập từng nhịp giã, đến lúc tạm thuần thục cũng là lúc những câu chuyện miên man về cuộc sống của người nông dân Chăm, về cái cối giã gạo, cái bồ đựng thóc, cái cối xay bột hiển hiện lên rõ nét như một bảo tàng qua lời kể của vị chủ nhà hiếu khách. Một ngày ở Mỹ Sơn kết thúc thật muộn.

Một trong số những việc cần làm là trải nghiệm cảm giác làm một người nông dân thực sự trên cánh đồng khô. Gọi là đồng khô vì tập quán canh nông dựa hoàn toàn dựa vào nước trời của người Chăm cổ, thay vì xây dựng hệ thống thuỷ lợi để tưới tiêu như người Kinh. Cũng vác cày cuốc ra đồng, đi chân đất, lội vào từng thửa ruộng nóng rẫy trồng bắp tỉa đậu, kéo bừa, gieo hạt trên cánh đồng khô.

Và yên tâm là, sau khi đổ bao nhiêu mồ hôi dưới cái lửa nắng vàng như mật, người nông dân tập sự sẽ được bù đắp bằng những giây phút ngồi buông thuyền trên hồ Thạch Bàn mênh mông ngăn ngắt.

Cũng đừng quên chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho một chuyến trekking thú vị vào khu rừng trong thung lũng. Lội qua những con suối, leo lên những dốc đá, khám phá những hang sâu từng là căn cứ cách mạng trong chiến tranh chống Mỹ, chinh phục những ngọn núi ở độ cao gần 1000m, và không bỏ qua nỗi thách thức của các nhà thám hiểm – đỉnh Răng Mèo.

Đến Mỹ Sơn, ngắm tháp Chăm, nhất định phải vào làng Chăm, ăn cơm Chăm, nghe kèn Chăm, xem múa Chăm, làm người Chăm, để hiểu về một nền văn minh./.