Háng Tề Chơ là tên của một bản làng người Mông thuộc xã Làng Nhì, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái. Nơi đây quanh năm mây mù bao phủ và có lẽ cũng hiếm dấu chân người “ngoại bang” như bao bản làng khác nếu không có một con thác hùng vĩ và đầy huyền thoại: Thác Háng Tề Chơ.

Những câu chuyện về con thác này thì không nhiều, bởi cũng chẳng mấy ai biết đến, ngoài  những người có “máu” xê dịch và thích khám phá những miền đất lạ - nơi còn ít dấu chân người chạm đến.

Con đường từ Văn Chấn lên đến Phình Hồ đã đủ mệt mỏi, song từ Phình Hồ lên Làng Nhì càng khủng khiếp hơn.  Dốc lên thì  khúc khuỷu , dốc xuống lại đổ ào thăm thẳm.  Một bên vách đá, một bên vực sâu. Ở đây, xe máy thì ít mà ngựa thì nhiều, dọc đường đi bạn sẽ bắt gặp những hình ảnh chàng trai, cô gái người Dao, Mông dắt ngựa gùi hàng về bản. Hàng thì có đủ cả: từ muối, gạo, ngô, đến cả cây, gỗ và thậm chí là xăng.

Con đường vào Làng Nhì nhỏ hẹp và có nhiều dốc nguy hiểm. Gieo mình trên dải địa chất có độ cao khoảng 2.000m so với mực nước biển, bị chia cắt bởi những vách núi đá dựng đứng, những con vực thăm thẳm, dân cư nơi đây chủ yếu là đồng bào Mông, Làng Nhì có lẽ giống như một ốc đảo, người vào cũng ngán, người ra cũng phải e dè. Cùng với Tà Sì Láng địa danh này quả xứng với danh xưng “tứ đại hiểm địa” của vùng Tây Bắc Việt Nam.

Trước đây, con đường nối Phình Hồ với Làng Nhì chỉ là đường mòn dân sinh và và đường ngựa thồ, giờ đây tuy đường đã được mở rộng hơn nhưng sự hiểm trở có lẽ vẫn vậy. Vẫn là những khúc cua tay áo dựng đứng, vẫn những đoạn đường rộng chừng 40-50cm bám sát mép vực, có những đoạn đường cả hai bên đều là vực …

Nhiều dân phượt truyền tai nhau rằng lên tới Làng Nhì  mà gặp trời mưa thì hãy cứ xác định tâm lý ăn ở cùng đồng bào thêm vài ngày rồi hãy tính chuyện hạ sơn. Bởi những ngày mưa đường trở nên lầy lội, trơn trượt, tới mức lớp thanh niên của xã vốn đã quen từng con dốc từng khúc cua còn ái ngại không muốn đi vì đi thì kiểu gì cũng phải “va” phải “quệt” với những vách núi vài bận. Còn nhỡ đi nửa chừng đường mà gặp mưa, thì chỉ còn nước … khóc.

Để vào được Bản Háng Tề Chơ (hay Bản Đề Chơ), nơi có những thác nước đẹp vẫn còn nguyên vẻ ban sơ thì phải đi bộ thêm mấy tiếng, bởi đường ở đây chỉ dành cho ngựa, còn xe máy thì không thể  đi vào. Từ quãng rẽ Làng Nhì – Háng Tề Chơ vượt qua chừng mươi con dốc dựng đứng dễ chừng 25 độ là tới được “hiểm địa” vốn được dân “phượt” cho là có số có má này.

Háng Tà Chơ có hai ngọn thác: ngọn thác thứ nhất trên đường vào Tà Chơ. Ngọn thác thứ hai chính là Thác Háng Tề Chơ.

Có 2 cách để đến thác Háng Tà Chơ, một đường là đi từ dưới hạ nguồn rồi ngược lên, cách đi này thì không chiêm ngưỡng và chụp được hình thác từ trên cao, cách 2 là leo lên lưng chừng thác, ở vị trí này bạn sẽ chiêm ngưỡng được một góc khác thật tuyệt của con thác này. Và đây thác hiện ra trong tầm mắt với màu trắng xóa. Tiếng nước đổ xuống mạnh mẽ, dường như âm thanh át đi cái mệt, thay vào đó là sự đê mê mãnh liệt. Hơi nước tỏa mạnh khiến toàn bộ khu vực mang đến sự mát lạnh. Toàn bộ khu vực dưới thác phủ trên mình lớp rêu dày, rất nguy hiểm, dễ trơn trượt, cạnh đá sắc. Vào mùa nước lớn toàn bộ khu vực này sẽ ngập hết, và dòng thác sẽ tạo ra dòng chảy khổng lồ và mạnh mẽ.

Sau bao nhiêu vất vả trên chặng đường chinh phục thác Hà Tà Chơ, ngồi kề bên thác là phần thưởng xứng đáng dành cho những kẻ liều lĩnh muốn chinh phục  nơi được gọi là “hiểm địa” này. Phút bình yên tận hưởng không khí trong lành, nghe tiếng thác đổ mới thấu hiểu câu “khổ tận cam lai” dành cho dòng máu “xê dịch” - theo cách nói của Nguyễn Tuân vẫn ưa dùng./.