Trên cương vực của Thanh Hóa, các giai đoạn phát triển lịch sử của con người đều có dấu ấn hẳn hoi, từ thời đồ đá cũ (di chỉ núi Đọ thuộc nền văn hóa núi Đọ); đồ đá giữa (di chỉ làng Bon thuộc nền văn hóa Hòa Bình); đồ đá mới (di chỉ Da Bút, Đồng Khôi thuộc nền văn hóa Bắc Sơn); thời đại đồng thau (di chỉ Đông Sơn). Có mấy nền văn hóa mang tính chất thế giới thì riêng Thanh Hóa đã có hai địa danh được đặt cho nền văn hóa Núi Đọ và văn hóa Đông Sơn.

Núi Đọ nằm sát nơi gặp nhau giữa hai dòng sông Chu và sông Mã  (cách thị xã Thanh Hóa về phía Tây Bắc khoảng 5km đường chim bay), thuộc địa phận các xã Thiệu Tân, Thiệu Vân, Thiệu Khánh, huyện Thiệu Hóa (Thanh Hóa).

Người ta đã có đủ những tài liệu đề xác định được địa bàn phân bổ chủ yếu của văn hóa Đông Sơn là tương đương với miền Bắc Việt Nam ngày nay. Và văn hóa Đông Sơn có những giai đoạn phát triển nối tiếp nhau, tồn tại trong thời gian cách nay 3.000 năm.

Năm 1973 các nhà khoa học đã phát hiện ở làng Vạc thuộc di tích văn hóa Đông Sơn một số điều thú vị. Đó là khu mộ táng nằm ven sườn núi phía Tây nhìn xuống một khe núi cổ. Diện tích khai quật là 363m²  , trung bình 100m² lại tìm thấy 45 đến 50 ngôi mộ cổ gồm khác loại: mộ đất, mộ vò, mộ kè đá, lợp đá và mộ rải gốm, kè gốm. Nhiều mộ lợp đá, kè gốm có quy mô lớn, kết cấu đẹp chứa hàng chục hiện vật trong đó có nhiều hiện vật quý được coi là những ngôi mộ giàu mà chủ nhân có thể là những thủ lĩnh tôn giáo hay quân sự của cư dân thời đó. Đồ đồng thau chiếm tỉ lệ khá lớn trong số các hiện vật tùy táng, gồm 200 chiếc. Lần khai quật này còn tìm thấy bảy trống đồng là hiện vật tiêu biểu của văn hóa Đông Sơn khiến do di tích làng Vạc trở thành địa điểm đã phát hiện được nhiều trống đồng Đông Sơn nhất ở Việt Nam.