Quảng Ngãi: Giếng Xó La và Lân Vĩnh Hòa được công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh

Giếng Xó La hay còn gọi là giếng Vua, giếng Gia Long- một giếng nước ngọt cổ độc nhất vô nhị nằm bên mép biển có từ hàng trăm năm nay. Giếng có chiều sâu khoảng 10m, thành giếng xây đá ong, trát xi măng, cao 1,5m. Lòng giếng hình tròn, được kè bằng đá cuội, đá núi lửa, xen lẫn đá vôi. Tuy chỉ cách mé biển lúc triều lên cao nhất khoảng 5m - 7m, nhưng nước giếng luôn ngọt và thanh mát bốn mùa, không thua bất cứ giếng nước ngọt nào trong đất liền và là giếng có mạch nước ngầm ổn định nhất ở huyện đảo.

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, giếng nước này xuất hiện thời Vương quốc Chăm còn tồn tại trên vùng đất nay là huyện đảo Lý Sơn và tỉnh Quảng Ngãi, tức là khoảng thế kỷ XV về trước.

Người Chăm sống tập trung ở khu vực ven biển, hải đảo, giỏi nghề biển, có biệt tài chọn những nơi có mạch nước ngầm tốt để đào giếng, lấy nước ngọt dùng và bán cho các thương thuyền đi lại dọc theo ven biển. Khi người Việt đến, các giếng này vẫn được tiếp tục sử dụng và duy trì cho đến ngày nay.

Lân Vĩnh Hòa là nơi phụng thờ thánh mẫu Thiên Y A Na, đồng thời nơi đây cũng là nơi tri ân những người đã có công khai khẩn, biến vùng đất Cù lao Ré hoang vu thành xóm, làng đông vui, trù phú, tạo tiền đề cho sự phát triển cả về ngư nghiệp và nông nghiệp của vùng đất này.

Trải qua hơn 400 năm nay, tuy phải chịu nhiều thử thách của thời gian cùng với sự tác động của thiên nhiên và con người, nhưng Lân Vĩnh Hòa vẫn bảo tồn được giá trị lịch sử. 

Theo thống kê hiện nay, trên huyện đảo Lý Sơn có hơn 100 di tích, trong đó có 16 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh; 4 di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia; 1 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và hơn 40 di tích kiến trúc nghệ thuật, cơ sở tín ngưỡng được kiểm kê và có kế hoạch lập hồ sơ khoa học đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận trong thời gian tới./.