Ðoàn khảo sát du lịch khám phá hang động Sa Khao.

Sau nhiều giờ trải nghiệm, tìm hiểu hang động Sa Khao dưới sự hướng dẫn của các nhân viên du lịch và cán bộ chính quyền địa phương, đoàn chúng tôi cũng chỉ khảo sát, khám phá được một phần nhỏ chiều dài hang. Anh bạn hướng dẫn đoàn cho biết: "Hang Sa Khao ước chừng dài 30 km, xuyên qua năm đến sáu quả núi, nhưng từ trước đến nay, chưa ai chinh phục được đến tận cùng hang vì đường đi lắt léo".

Hang Sa Khao nằm cách trung tâm thị trấn Ðình Cả, huyện Võ Nhai khoảng 2 km. Xuất phát từ sáng tinh mơ, đoàn chúng tôi theo con đường nhỏ vào thôn Nà Kháo. Sự hùng vĩ của núi rừng trùng điệp khiến chúng tôi háo hức tiến về phía trước, đi xuyên qua khu rừng trúc, tiến vào cửa hang, nơi bắt đầu hành trình khám phá. Một không gian gây choáng ngợp bởi vẻ đẹp của những khối thạch nhũ muôn hình vạn trạng với những dấu tích được khắc tạc bởi dòng chảy thời gian. Vòm hang khá cao và rộng, phía dưới là dòng suối trong vắt luồn lách đổ nước róc rách hòa quyện âm thanh của gió. Có những đoạn suối, nước chỉ ngập chừng đầu gối, nhìn rõ nền đá phủ rêu xanh ở đáy lung linh dưới ánh sáng đèn chiếu. Có những đoạn hang như một bức tranh thủy mặc với hàng nghìn sợi tơ đá bám vào thành hang rủ xuống phía dưới tựa như một con sứa biển tuyệt đẹp. Rất nhiều vân đá uốn lượn do sự bào mòn của dòng nước, xếp lên nhau kéo dài từ trần hang xuống như những bông hoa đá. Trần hang nơi cao nhất khoảng 20 m, phía dưới là nền cát rộng mênh mông, dễ liên tưởng đến thời kỳ đại dương lấn sâu vào đất liền. Ðiều đặc biệt là ở đây có các loài nấm dạng hình cây và nấm cọ mọc ở khắp lối vào cùng nhiều loài động vật lạ. Gần cuối chặng đường khám phá là địa điểm sinh sống của loài dơi treo mình trên vách đá. Chúng lặng thinh hoặc chỉ xao xác bay lên chấp chới trước sự khuấy động của đoàn du khách.

Phía trước còn nhiều điều thú vị và bí ẩn, nhưng tua du lịch khám phá hang Sa Khao mới chỉ là bước đầu, chúng tôi tạm dừng khi đi hết chiều dài 5 km trong tám giờ.

Theo lời kể của cụ Nông Sán Hoa và cụ Lường Văn Long, là những người sinh ra, lớn lên, gắn bó với vùng rừng núi nơi đây: Hơn 50 năm trước, đế quốc Mỹ leo thang, phá hoại miền bắc, hang động Sa Khao là nơi sơ tán tạm thời của các cơ quan, đoàn thể và nhân dân trong vùng. Năm 2010, hang Sa Khao được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia và là điểm đến không thể thiếu trong tuyến du lịch sinh thái, khám phá hang động và về nguồn, giáo dục truyền thống cách mạng của tỉnh Thái Nguyên.