Du khách với mâm cơm đặc trưng của người Thái: lạ, ngon và rất hợp vị. Ảnh: N.Quân

Con Cuông là huyện được UNESCO đưa vào danh sách các địa danh thuộc Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An, với trung tâm là Vườn quốc gia Pù Mát - khu rừng tự nhiên đặc trưng cho hệ sinh thái rừng nguyên sinh và đa dạng sinh học, Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống - nơi nghiên cứu, bảo tồn và phát triển đa dạng nguồn sinh học; có các dân tộc Kinh, Thái, Thổ, Nùng, Hoa, Kh’Mú đang lưu giữ nhiều phong tục, tập quán, mang đậm nét văn hóa đặc sắc vùng miền. Đặc biệt là dân tộc Thái (chiếm 70% dân số) với các hoạt động dân vũ, âm nhạc dân gian, trang phục, ẩm thực, kiến trúc nhà sàn... rất phù hợp để phát triển loại hình du lịch cộng đồng...

Nếu chỉ là khách du lịch tham quan ngắm cảnh, thì du lịch Con Cuông khá vất vả, vì đường đồi núi dốc và quanh co, mỗi điểm tham quan cách xa nhau... Nhưng, nếu là du khách thích trải nghiệm, thì một tuần lang thang ở Con Cuông là quá ít ỏi. Du khách phải mất mấy ngày chỉ để khám phá Vườn Quốc gia Pù Mát, phải đi bộ xuyên rừng qua những con dốc cao, đến được cây Sa Mu ngàn năm tuổi; nếu may mắn, có thể nhìn thấy loài Sao La quý hiếm. Ngoài ra, trong Vườn Quốc gia Pù Mát còn có các loài chim trĩ sao, gà lôi, cao cát...; các loài động vật như khỉ, sơn dương, voọc, vượn đen, gấu chó...; hay, các loại dược liệu quý như hà thủ ô, thổ phục linh, quế, ba kích, hoài sơn...; cây lấy gỗ như trầm hương, mun, chò, sao; cùng cả trăm loài rau và cây ăn quả khác...

Trong Vườn Quốc gia Pù Mát, đi thuyền trên sông Giăng - con sông đẹp mơ màng trong cảnh sắc nguyên sơ, với làn nước trong xanh cũng cho một cảm xúc thật thoải mái; thỉnh thoảng, có thể bắt gặp ở hai bên bờ là những bãi bồi được dân trồng tỉa rau, ngô; hay những nhà bè nuôi trồng thủy sản... Hoặc, vui đùa những trò sông nước ở đập Phà Lài trên sông Giăng - khúc sông được xem là đẹp nhất, bắt nguồn từ núi Pù Mát đến đập thủy lợi Phà Lài. Từ đập Phà Lài ngược dòng 3 km là một bãi tắm hoang sơ với những tán cây xòa rợp sát bờ nước.

Nằm trong vùng lõi Vườn Quốc gia Pù Mát, thác Khe Kèm được người Thái gọi là thác Bổ Bố, có nghĩa là dải lụa trắng, thác cao đến 500 m, đổ qua ba bậc, tung bọt trắng xóa, nổi bật trên nền rừng xanh thẳm. Ở bản Nưa, xã Yên Khê, thuộc huyện Con Cuông còn có suối nước Mọc kỳ bí, bởi suối “mọc” lên từ lòng đất, trong veo, mạch nước quanh năm phun từ dưới lòng đất lên với mực nước không thay đổi, không bị cạn và cũng không đầy hơn. Người Thái gọi suối nước Mọc là Tạ Bó (suối nóng lạnh), vì vào mùa đông nước rất ấm, còn mùa hè nước mát lạnh. Bao quanh dòng suối là rừng cây cổ thụ và những tảng đá rêu phong.

Sau một ngày hòa mình vào thiên nhiên, khám phá hệ sinh thái đa dạng, phong phú trong rừng nguyên sinh, du khách được thưởng thức và giao lưu những màn múa sạp, những bản tình ca của người Thái, cùng hình thức du lịch cộng đồng trong không gian nhà sàn dân dã. Đặc biệt, ẩm thực của người Thái với những món ăn đặc trưng rất lạ và rất ngon cũng là điều hấp dẫn du khách... 

Con Cuông đang tập trung xây dựng mô hình du lịch cộng đồng mang đậm bản sắc, phong tục và văn hóa của người Thái để phục vụ du khách trải nghiệm những điều thú vị cũng như quảng bá và bảo tồn nền văn hóa, âm nhạc, ẩm thực truyền thống. Du lịch cộng đồng tại các bản người Thái ở bản Thái Sơn và bản Xiềng (xã Môn Sơn), bản Khe Rạn (xã Bồng Khê), bản Nưa (xã Yên Khê) cũng đang làm thay đổi đáng kể cuộc sống của người dân nơi đây.

Đêm! Trong không gian nhà sàn ấm cúng, chủ và khách cùng nhâm nhi rượu men lá và trò chuyện thân tình. Và... sớm mai, khi tiếng chim hót gọi chào đón bình minh giữa khung trời trong lành yên ả cũng là lúc du khách biết mình vừa trải nghiệm và bị thu hút bởi một vùng quê thú vị đến không ngờ!