Lên Nàn Ma (Hà Giang), xem lễ cúng thần rừng

Lễ cúng thần rừng của người dân nơi đây có từ lâu đời và là sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng dân gian, gắn liền với đời sống triết lý đa thần của cư dân nông nghiệp như: Thần suối, thần sông, thần núi, thần rừng, thần cây... Đồng bào quan niệm rằng, cúng rừng thì thần rừng sẽ ban cho mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu, chăn nuôi phát triển, mọi người được khỏe mạnh, con cháu học hành tiến bộ, cuộc sống no ấm, yên vui.

Lễ cúng thần rừng được tổ chức ở khu rừng được đồng bào giữ gìn từ lâu đời và được coi là khu rừng linh thiêng nhất. Người có uy tín, hiểu biết và được dân làng kính trọng vào vai chủ lễ. Chuẩn bị vào lễ, bàn thờ được đặt dưới gốc cây to nhất khu vực cửa rừng, gồm hai bàn thờ (một bàn thờ cao dùng để thờ thần rừng chung cho toàn khu vực, một bàn thờ thấp dùng để thờ thổ công, thổ địa). Từ sáng sớm, người dân từ các bản làng nườm nượp kéo về tập trung tại khu rừng thiêng. Lễ vật dâng tế là những con vật thiết thân trong gia đình, bao gồm một con lợn, một con chó, hai con gà trống. Các lễ vật đều được cúng 3 lần: Cúng khi con vật còn sống, cúng lúc con vật cắt tiết xong và lần cuối cùng con vật đã chế biến. Mỗi lần cúng đều có nội dung riêng và tương ứng với một thời gian nhất định. Người chủ lễ thay mặt bà con dân bản dâng lễ vật lên và mong thần rừng chấp nhận và phù hộ cho cộng đồng luôn được khỏe mạnh, con cái học hành siêng năng, tiến bộ, mùa màng bội thu, ngô lúa đầy trên gác, trâu, bò, lợn, gà đầy chuồng, đẩy lùi kẻ ác, kẻ xấu, đẩy lùi mọi bệnh tật ốm đau... Người chủ lễ cũng thay mặt bà con tạ ơn thần rừng đã che chở, phù hộ cho nhân dân trong năm qua, đồng thời hứa sẽ khuyên bảo dân làng, con cháu tích cực trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng thật tốt.

Từ trong sâu thẳm tâm linh, đồng bào các dân tộc xã Nàn Ma luôn yêu quý rừng. Hòa đồng cùng thiên nhiên, tôn trọng, bảo vệ thiên nhiên, bà con luôn coi rừng là bạn và gắn bó với rừng, vì vậy việc bảo vệ đã trở thành ý thức thường trực của mỗi cư dân ở đây. Không chỉ lưu giữ, bảo tồn một phong tục truyền thống văn hóa đẹp, việc tổ chức lễ cúng thần rừng chính là một trong những yếu tố quan trọng để 5 năm qua, đồng bào các dân tộc xã Nàn Ma đã giữ gìn, bảo vệ vẹn nguyên 73ha rừng nguyên sinh trên địa bàn và trồng thêm được nhiều diện tích rừng mới. Từ yếu tố tâm linh đến cuộc sống sinh hoạt, lễ cúng thần rừng là hành động bảo vệ rừng có tính cộng đồng chặt chẽ và mang lại hiệu quả thiết thực ở vùng cao. Mỗi khu rừng thiêng được người dân giữ gìn và chăm sóc vừa mang lại giá trị vật chất, tinh thần cho cộng đồng làng bản, vừa góp phần bảo vệ môi trường trong lành, bền vững.