Khám phá Champasak, Lào
Danh lam thắng cảnh nổi tiếng nhất ở Champasak là khu đền Wat Phou (còn gọi là Chùa Núi), nằm dưới chân núi thiêng Phou Kao (Núi Voi) đã được UNESCO liệt vào danh sách Di sản văn hóa thế giới năm 2001. Theo các nhà sử học, Wat Phou là đền thờ xưa nhất ở Lào, từng là trung tâm của đạo Hindu, thờ thần Shiva, được xem là một trong những đền thiêng liêng nhất của các vương triều Khmer trước khi người Khmer di chuyển về phía Nam xây dựng khu đền Angkor Wat nổi tiếng. Đến thế kỷ XIII, nó trở thành đền thờ Phật và tồn tại đến ngày nay, trở thành một trong những nơi lưu giữ giá trị lịch sử và văn hóa Lào. Ngay cổng vào đền có một bảo tàng trưng bày hàng trăm bức tượng đá phù điêu với những họa tiết trang trí tuyệt đẹp, được điêu khắc cùng thời với ngôi đền. Cổng chính và mặt trước của ngôi đền hiện nay đã đổ nát nhưng vẫn còn rõ dấu ấn những bức phù điêu chạm khắc hình ảnh các vị thần của Ấn Độ giáo. Quần thể kiến trúc nơi đây đều bằng đá, cột đá, tường đá, những dốc đứng có bậc tam cấp lát đá nhẵn thín, chứng tích ghi dấu chân của bao người từ hàng trăm năm trước. Đặt chân lên bậc đá cao nhất, nơi tọa lạc ngôi đền Wat Phou trang nghiêm, du khách có thể nhìn bao quát toàn cảnh xung quanh. Đền là một khối kiến trúc được xếp từ những tảng đá lớn, chạm trổ cầu kỳ. Phía sau đền là một vách đá lớn được những người thợ tài hoa tạc thành những tượng Phật lớn nhỏ rất đẹp và sống động. Wat Phou giờ là điểm đến của đông đảo du khách gần xa bởi sức hấp dẫn từ vẻ đẹp kỳ bí, hoang sơ của một di chỉ trên triền núi bên dòng Mê Kông. Cách khu đền Wat Phou khoảng 1km về phía Nam là các đền cổ khác như Nandin, Nang Sida và bên kia bờ sông Mê Kông là đền Oubmong… cũng đẹp và huyền bí không kém.
Thủ phủ của Champasak là thành phố Paksé. Đây là trung tâm kinh tế, thương mại, văn hóa của 4 tỉnh Nam Lào, cách Viêng Chăn trên 650km. Từ Paksé qua cầu Hữu Nghị bắc qua sông Mê Kông thêm khoảng 40km là cửa khẩu Vang Tao, tiếp giáp với tỉnh Ubon của Thái Lan. Phía Nam Champasak có đường biên giới với Campuchia và hiện đã có cửa khẩu thông thương qua lại. Do vậy, nếu thích, du khách còn có thể đến Thái Lan và Camnpuchia dễ dàng. Ở Paksé hiện có rất nhiều người Việt Nam sinh sống. Đến Paksé, du khách có thể đi bộ dọc theo các con đường trong thành phố để khám phá nhiều điều… Ở đây có rất nhiều chùa. Các ngôi chùa có kiến trúc mái uốn lượn, thếp vàng rực rỡ. Người Lào thường hỏa thiêu thi thể người chết rồi đặt tro vào những tháp nhỏ (gọi là Wats) đặt quanh chùa. Hàng trăm Wats như thế trở thành hàng rào của nhà chùa với kiểu dáng đa dạng, trang trí nhiều màu sắc và kích thước khác nhau, rất độc đáo. Ở đây mỗi tháng đều có một lễ hội. Tháng 4 là lễ hội buôn Pi Mai Lao, tháng 5 có lễ hội buôn Bang Phai, tháng 6 có buôn Khao Phan Sa, tháng 10 có lễ hội đua thuyền… Mỗi buổi sáng, bạn sẽ nhìn thấy các tăng sĩ xếp hàng dài đi khất thực dọc các con đường chính…
Champasak còn sở hữu thác Khone Phapheng - thác lớn nhất Đông Nam Á, nối hai bờ sông Mê Kông với 2 tỉnh Champasak và Strung Treng của Campuchia. Đến đây, du khách mới thực sự hiểu vì sao Khone Phapheng được mệnh danh là thác “Niagara của châu Á”.
Ở Champasak không có xe ôm, cũng chưa có taxi. Phương tiện giao thông công cộng chủ yếu là xe tuktuk và picku (một dạng xe tải nhỏ). Các quán ăn, nhà hàng, khách sạn ở đây hầu hết do người Việt Nam làm chủ. Phòng khách sạn 4 sao giá từ 100 - 500 ngàn kip (tiền Lào). Cơm trưa 3 món Việt giá khoảng 20 ngàn kip. Đi Champasak, bạn có thể mang theo điện thoại di động và dễ dàng mua một sim mới để liên lạc; giá cước cũng không đắt, khoảng 2 ngàn kip/phút gọi về Việt Nam, giá tin nhắn không đáng kể. Đáng lưu ý, người dân Champasak rất có ý thức chấp hành luật giao thông. Cứ vài km là có một phần đường mở rộng về bên phải để xe có chỗ tạm dừng mà không làm ảnh hưởng đến lưu thông chung. Và cứ khoảng 30km lại có một nhà sàn để khách đi đường tạm dừng.
Ẩm thực ở Champasak có 3 vị chính là cay, chua, ngọt với rất nhiều món lạ. Riêng ớt có đến hàng chục món. Khi ăn, người dân Champasak ngồi xổm trên nền nhà. Người lớn tuổi nhất trong gia đình luôn là người ăn đầu tiên. Khách đến nhà đều tuân theo những quy tắc văn hóa rất riêng của người Champasak: khách không được ngồi ăn khi những người khác đã đứng dậy; luôn để lại chút thức ăn trong đĩa sau khi ăn xong để chủ nhà không cảm thấy mất thể diện vì cho là khách ăn không đủ no.
