Lạc rang húng lìu - Thức quà bình dị đậm đà phong vị của đất Hà thành

Thức quà của người Hà Nội gửi vào gió thu

Nói là thức quà, nhưng lạc rang húng lìu cũng là một món nhắm bình dị, đi kèm với cốc bia tươi thì mùa thu Hà Nội luôn đậm đà hơn cả. Lạc rang húng lìu tràn ngập con phố Bà Triệu ở đất kinh kỳ từ lâu, nhưng chẳng mấy ai biết tại sao con phố ấy lại bán món nhắm bình dị ấy.

Những đêm hè, những ngày mưa xuân, những khi tiết trời thu trở lạnh và ngay cả những đêm đông rét mướt, mùi húng lìu đều khiến người ta man mác nhớ đến Hà Nội.

Phố Bà Triệu, Hà Nội nổi danh với lạc rang húng lìu, mà lạc rang bà Vân hay cụ Vân là đắt khách nhất, những thương hiệu khác “không có cửa”. Nghe nói gia đình cụ Vân bán lạc rang từ năm 1963, khi ấy cụ vẫn là công nhân nhà máy dệt. Ban đầu chỉ từ làm ăn vặt, dần được nhiều người biết đến đặt hàng nên cụ làm thêm để bán ngoài giờ. Đến thập niên 80, cụ nghỉ hưu, tập trung vào làm nghề bán lạc rang cùng con cháu.

Sau này, phố Bà Triệu nổi lên một loạt hàng loạt những sạp bán lạc rang húng lìu, sạp nào cũng đề cụ Vân gia truyền và chính hiệu. Vì lạc rang húng lìu nhà cụ nổi danh quá, nhiều người học làm “hàng nhái” để bán theo. Nhưng dù vậy, hương vị gia truyền thì khó có thể bắt chước được.

Lạc rang húng lìu trứ danh

Những hạt lạc rang húng lìu thơm ngon, giòn ngậy vừa đủ được lựa chọn kỹ càng từ nguyên liệu đầu vào thì còn phải nắm vững kỹ thuật rang lạc đỉnh cao nữa.

Lạc dùng để rang húng lìu phải chọn loại hạt đều, không nhỏ quá không to quá. Hạt càng to ăn càng không ngon. Nhìn lớp vỏ lụa phải thật mỏng, không lẫn hạt cháy, lép. Lạc ngon được gọi là “lạc chay” được trồng ở vùng Bắc Ninh, Bắc Giang, Ninh Bình, Hải Hậu,...

Sau khâu chọn lạc là đến phần gia vị húng lìu. Vị cơ bản của gia vị húng lìu gồm đinh hương, thảo quả, quế, hồi, húng dổi. Các vị này mang rang vàng, tán nhỏ, trộn với nhau theo tỷ lệ nhất định sao cho thật khéo. Bởi nếu quá tay thì lạc rang bị nồng mà quá ít thì lạc rang không đủ dậy mùi.

Có thể nói rằng, tỷ lệ pha trộn húng lìu chính là bí quyết làm nên hương vị đặc trưng của mỗi nhà.

Công đoạn tẩm ướp lạc với húng lìu cùng muối và đường cũng quan trọng không kém. Bởi sau khâu pha chế húng lìu thì giai đoạn tẩm ướp được coi là mấu chốt để quyết định làm nên thương hiệu lạc rang húng lìu trứ danh.

Chọn lạc hạt mẩy, không lép. Dùng nước nóng trụng sơ qua khoảng 2 phút để loại bỏ tạp chất và mùi hôi. Cho lạc ra bát, thêm các nguyên liệu gồm muối, đường, húng lìu vào đảo đều. Ủ sao cho ngấm thật kĩ rồi đem phơi dưới gió. Nhiều người cho rằng phải mang phơi lạc dưới nắng trong 12 tiếng nhưng cách làm này không đúng vì sẽ khiến lạc bị chảy dầu, lúc rang sẽ bị khô. Khi ấy, các gia vị được tẩm sẽ không còn ngon.

Lạc rang phải giữ được nhiệt vừa đủ, không quá nóng. Lúc này, lạc phải được rang với cát vàng để giữ được độ giòn và tơi. Mỗi mẻ lạc được tính toán rang vừa phải, rang từ từ để giữ được phần vỏ lụa không bị nứt. Khi rang lạc, đảo thủ công bằng tay và phần cát vàng không nên dùng nhiều lần, nhất là khi cát chuyển màu thì phải bỏ đi để dùng lượt cát mới.

Những người lành nghề đều nói, lạc rang xong phải bồi thêm một lớp húng lìu nữa thì mới đậm đà. Đâu chỉ có thế, lạc rang xong phải ủ trong chăn bông khoảng 1-2 tiếng để lạc nghỉ. Tiếp theo, lạc cần được sàng lọc để loại bỏ những hạt cháy, nứt vỏ. Ủ thêm đến khi mang đóng túi thành phẩm.

Lạc rang húng lìu ngon và chất lượng là hạt lạc chín đều, không bị khét, không bị nồng, mùi thơm húng lìu vừa phải, không bị gắt. Phần vỏ lụa ôm chặt lấy hạt lạc, nhưng dùng tay vê nhẹ, thổi phù là vỏ lạc đã tan vụn ra. Ăn hạt lạc có vị bùi thơm, giòn béo, ngọt nhẹ của đường, chút mặn nơi đầu lưỡi, và hương húng lìu quấn quít vương vấn mãi không thôi.

Những ngày thu mát trời, nhấm nháp lạc rang húng lìu cùng cốc bia tươi, ăn thêm với các món khác cũng tròn vị. Bởi đây là món nhắm bình dị có tính “quốc dân”, dễ kết hợp với các nguyên liệu khác tùy theo sở thích của mỗi người.

Giản dị, không phô trương hay cầu kỳ, lạc rang húng lìu là thức quà nhỏ bé rót vào lòng những người con đất Hà thành những điều mộc mạc, chân thành nhất. Nếu có dịp ghé phố Bà Triệu, Hà Nội, đừng quên nếm thử thức quà đầy hương vị gió thu này nhé...