Xuân Hòa là vùng đất sinh sống từ lâu đời của đồng bào Tày, Dao, Mông. Dừng chân ở vùng đất này, ngước nhìn lên cao, ngọn núi Đại Thần cao sừng sững như chạm tới mây trời.

Theo lời kể của người dân địa phương, núi Đại Thần có sự tích rất ly kỳ. Chuyện kể rằng, ngọn núi Đại Thần là do chiến mã của thần nhà trời hóa thành. Khi giặc phương Bắc xâm lược nước Nam, Ngọc hoàng thượng đế đã sai một vị thần xuống giúp dân đánh giặc. Sau khi giặc bị đánh đuổi về phương Bắc, thần nhà trời dạo chơi, vãn cảnh nước Nam.

Đến vùng đất Bảo Yên, thần nhà trời nhìn thấy dòng sông Chảy mềm mại như dải lụa, cúi xuống định cầm lên xem thì hóa ra đó là dòng sông Chảy. Mải mê với cảnh vật hoang sơ, tươi đẹp nơi đây, thần nhà trời không biết trời đã tối, ngoảnh lại đã thấy con ngựa hóa thành trái núi. Không có ngựa để cưỡi về trời, thần nhà trời đành ở lại ngọn núi này đào ao thả cá, trồng cấy hoa màu.

Khung cảnh thơ mộng, hoang sơ của núi Đại Thần.

Trong tiềm thức của đồng bào các dân tộc ở Xuân Hòa, núi Đại Thần tựa như con chiến mã cao sừng sững canh giữ bản làng. Đến nay, trên đỉnh núi này vẫn còn nhiều dấu tích được lưu lại như có một ao rộng, sâu ngay trên đỉnh núi, quanh năm không bao giờ cạn nước, ao có loài cá bống xanh sinh sống. Xung quanh ao cây trái xanh tốt, trĩu quả. Người dân còn tìm thấy những mảnh gốm sứ, bát đĩa. Theo lời kể của các bậc cao niên, ngày xưa trên núi có rất nhiều loài động vật sống như lợn rừng, hươu nai, hổ báo... Bởi vậy, khi đến Xuân Hòa, du khách sẽ được nghe kể vô số những câu chuyện huyền bí về ngọn núi bí ẩn này.

Núi Đại Thần sở hữu một thảm thực vật vô cùng phong phú, xanh tốt quanh năm. Đứng ở dưới nhìn lên, núi Đại Thần um tùm, xanh thẳm bởi màu xanh cây cối. Khi lên đến đỉnh núi, du khách sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi, thân cây xù xì, dây leo chằng chịt, thẳng tắp, nhiều người ôm không xuể. Đứng trên đỉnh núi, thả hồn mình vào thiên nhiên, con người sẽ tìm được cảm giác sống chậm cùng cỏ cây, hoa lá, lắng nghe những thanh âm của núi rừng. Phóng tầm mắt ra xa, du khách sẽ bao trọn trong tầm mắt những bản làng bình yên dưới chân núi với những ngôi nhà sàn vững chãi bên ven suối, những thửa ruộng bậc thang uốn lượn như những đường viền chạy xa tít tới chân trời.

Núi Đại Thần là một thắng cảnh kỳ vĩ, là điểm dừng chân lý tưởng của du khách khi khám phá vẻ đẹp của vùng đất Xuân Hòa, Bảo Yên. Đến đây, không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà du khách còn có cơ hội trải nghiệm, khám phá nét đẹp văn hóa độc đáo của đồng bào Tày, Dao ở vùng đất này.

Nguyễn Thế Lượng