Mèn mén rẻo cao

Nguyên liệu chủ yếu làm mèn mén là ngô được xay nhuyễn bằng cối đá.

Trước kia, đời sống khó khăn, khu vực sinh sống của người Mông thường được bao quanh bởi núi đá, rừng rậm, đất canh tác ít, chủ yếu là nương rẫy trồng ngô, chính vì vậy cây lương thực chính từ bao đời nay là cây ngô.

Xay ngô xong, bột ngô được sàng để loại bỏ mảnh ngô lớn lâu chín và được trộn nước ủ trong 5 phút cho bột ngấm nước.

Mèn mén là thức ăn truyền thống đã nuôi sống, gắn bó với bao thế hệ của đồng bào dân tộc Mông, đây không chỉ thể hiện sự sáng tạo trong chế biến đồ ăn, nó còn thể hiện rõ nét nhất tập quán sinh hoạt, lao động, khu vực sinh sống của đồng bào dân tộc Mông từ lâu đời.

Bột ngô được ủ và đồ trên bếp trong khoảng 20 phút

Để chế biến mèn mén, những bắp ngô tẻ sẽ được tách hạt, dùng cối đá xay nhuyễn và được sàng, lọc bằng rổ cho đều. Sau khi đã có bột ngô đều, mịn, các bà, các chị sẽ trộn nước, đắp ụ bột cho ngấm và tiến hành đồ hai lần là có thể ăn.

Xã hội phát triển, hiện nay nguyên liệu làm mèn mén không chỉ là bột ngô, sau khi đồ xong lần một, người phụ nữ sẽ tiến hành độn thêm gạo nếp để tăng hương vị, sự dẻo thơm của bát mèn mén.

Trước kia mèn mén chỉ có thành phần là bột ngô, cuộc sống ngày càng hiện đại, ngày nay ở một số khu vực đồng bào dân tộc Mông khi chế biến mèn mén sẽ độn thêm gạo nếp để tăng hương vị cho món ăn.

Đối với đồng bào dân tộc Mông, mèn mén không chỉ là món ăn cho no bụng, chắc dạ, nó còn chứa đựng cả một nền văn hóa ẩm thực sáng tạo, độc đáo nơi rẻo cao.

Đến vùng cao, ngồi trước hiên nhà mái thấp dân tộc Mông, áp tay vào bát mèn mén nghi ngút khói, ngắm biển mây nắng sớm quanh quẩn dưới thung lũng, trên núi đồi như khắc họa lại đời sống truyền thống từ bao đời nay của đồng bào dân tộc Mông.

Nhấm nháp bát mèn mén, cái no bụng, tơi xốp, mát thanh của ngô trắng, ngô vàng, sự béo ngậy, thơm hương của nếp mới quyện cùng óc đậu nóng hổi tạo nên nét rất riêng trong văn hóa ẩm thực đồng bào Mông. Vừa thanh đạm, bình yên và vô cùng hoài niệm.

Trần Nhâm