Du khách trải nghiệm chèo thuyền tại Vịnh Uy Phong trên lòng hồ thủy điện Sơn La.

Mường Giôn có diện tích lòng hồ thủy điện Sơn La rộng lớn, thuận lợi cho việc đánh bắt và nuôi thủy sản và phát triển du lịch sinh thái. Nơi đây còn hội tụ văn hóa của đồng bào dân tộc Thái, có tiềm năng phát triển du lịch văn hóa, lễ hội truyền thống, nghề thủ công. Bên cạnh đó, xã có tuyến quốc lộ 279 đi qua, tạo kết nối giao thương với tỉnh Lai Châu, Lào Cai... Bà Lường Thị Duyên, Chủ tịch UBND xã, thông tin: Thực hiện khâu đột phá, UBND xã đã đề ra các giải pháp phát triển nông nghiệp chất lượng cao gắn với du lịch sinh thái. Trong đó, huy động các nguồn lực, ưu tiên hỗ trợ bảo quản và chế biến nông sản; tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị, hình thành các HTX, tổ hợp tác nông nghiệp thông minh; xây dựng thương hiệu nông sản gắn với chỉ dẫn địa lý và tiêu chuẩn an toàn VietGAP. Quy hoạch phát triển vùng cây ăn quả chất lượng cao tập trung.

Xây dựng nền nông nghiệp phát triển bền vững, xã Mường Giôn tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn nông dân ứng dụng khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi, đặc biệt với cây ăn quả, vật nuôi đặc sản phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng địa phương. Khuyến khích mô hình nông nghiệp hữu cơ, sản xuất theo chuỗi giá trị và bảo vệ môi trường sinh thái. Duy trì và nâng cao độ che phủ rừng, phát triển rừng sản xuất kết hợp du lịch sinh thái. Hiện nay, nông dân xã đang tập trung trồng, chăm sóc 787 ha cây trồng trên nương; 528 ha cây ăn quả các loại; gần 400 ha quế, mắc ca; duy trì 200 lồng cá; nuôi 79.600 con gia súc, gia cầm.

Sau khi sáp nhập, nhờ điều kiện tự nhiên và bản sắc văn hóa đậm đà, Mường Giôn có tiềm năng trở thành một trong những trọng điểm phát triển du lịch lòng hồ thủy điện Sơn La. Khai thác tiềm năng, xã mời gọi các doanh nghiệp, HTX làm du lịch xây dựng các tour, sản phẩm du lịch sinh thái trải nghiệm, như: Một ngày làm nông dân; trải nghiệm hái quả tại vườn; ẩm thực địa phương... Đẩy mạnh truyền thông trên các nền tảng số, quảng bá mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch, thu hút khách trong và ngoài nước.

Những cây trám đen cổ thụ bản Phiêng Mựt 1.

Tạo sự chuyển biến trong thực hiện khâu đột phá, xã chú trọng huy động nguồn lực đầu tư nâng cấp hạ tầng các điểm du lịch gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới, Chương trình mỗi xã một sản phẩm đặc trưng. Trên cơ sở rà soát, hiện nay, xã có một số sản phẩm nông nghiệp tiềm năng, như: Trám, nếp pỏm, mật ong, cá sông Đà, vịt cổ xanh, các sản phẩm được chiết xuất từ quế..., trong đó, định hướng xây dựng sản phẩm  trám, nếp pỏm, mật ong trở thành sản phẩm OCOP 3 sao vào năm 2026. Đồng thời, liên kết xây dựng các tour du lịch trải nghiệm, thưởng thức ẩm thực chế biến từ các sản phẩm đặc trưng tạo ấn tượng với du khách.

Ở Mường Giôn có rất nhiều bản trồng cây trám, nhưng chỉ có bản Phiêng Mựt 1 mới có những cây trám có tuổi đời lên đến 100 năm. Trám đen nơi đây quả to tròn đều, vỏ rất mỏng, mềm, hương vị bùi, béo ngậy. Đây là loại quả không thể thiếu trong mâm cỗ Tết xíp xí của đồng bào dân tộc Thái.  Ông Lò Văn Khích, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Phiêng Mựt 1, chia sẻ: Bảo tồn và phát huy giá trị của cây trám đen trong văn hóa ẩm thực của đồng bào người Thái, hằng năm, xã Mường Giôn đều tổ chức hội thi hái trám. Từ những quả trám vừa được thu hái, các chàng trai, cô gái Thái thể hiện sự khéo léo qua phần thi om trám, trình bày mâm cỗ và giới thiệu ý nghĩa của các món ăn dân tộc truyền thống. Cây trám không chỉ là cây cho thu nhập ổn định mà còn là sản phẩm đặc trưng để giới thiệu, quảng bá tới du khách gần xa. Thời gian tới, bà con rất mong muốn cấp trên quan tâm hỗ trợ bản xây dựng quả trám đen là sản phẩm OCOP, từ đó, nâng cao giá trị sản phẩm.

Du khách chụp ảnh tại Đảo Đà Giang.

Không chỉ vậy, hiện nay, xã có 2 điểm du lịch sinh thái gồm: Vịnh Uy Phong và Đảo Đà Giang, do Công ty cổ phần du lịch Quỳnh Nhai Travel khai thác, hiện đơn vị đã đầu tư 3 tàu du lịch 2 tầng, đảm bảo đưa, đón từ 40 - 120 khách/tàu. Ngoài ra, Công ty phối hợp với một số HTX, doanh nghiệp liên kết xây dựng tour tham quan, trải nghiệm trên lòng hồ thủy điện Sơn La, như: Chèo thuyền, các hoạt động team building trên đảo Đà Giang; ẩm thực sông Đà; cá mát xa chân; câu cá; bóng chuyền hơi dưới nước. Trung bình mỗi năm Công ty đón khoảng 20.000 lượt khách du lịch, doanh thu khoảng 2,5 tỷ đồng/năm.

Anh Là Văn Phong, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc Công ty, cho biết: Chúng tôi sáng tạo các video clip ghi lại hoạt động trải nghiệm của du khách tại các điểm và đăng trên các trang mạng xã hội, thu hút hàng triệu lượt người xem, tăng sự tương tác và quan tâm của bạn bè, du khách gần xa. Thời gian tới, Công ty tiếp tục phối hợp với các hộ dân, HTX trên địa bàn xã để cung ứng các sản phẩm nông sản đặc trưng phục vụ nhu cầu ẩm thực, mua sắm cũng như trải nghiệm văn hóa dân tộc bản địa.

Phát triển nông nghiệp chất lượng cao gắn với du lịch sinh thái là hướng đi phù hợp để tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng bền vững, hiệu quả và thích ứng với biến đổi khí hậu. Tin rằng với sự kết hợp hài hòa giữa sản xuất nông nghiệp và khai thác giá trị cảnh quan, văn hóa sẽ tạo ra sinh kế bền vững cho nông dân ở Mường Giôn.

Trần Hiền