Đa dạng các sắc màu kịch nói

Hiệu ứng ánh sáng sân khấu chuyển từ sáng sang tối dần, tiếng nhạc du dương vang khắp khán phòng Nhà hát TP Hồ Chí Minh. Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Kim Xuân xuất hiện với giọng nói nhẹ nhàng, bên cạnh diễn viên trẻ Thanh Phương tạo nên sự giao thoa xưa - nay giữa hai thế hệ nghệ sĩ kịch nói, đưa khán giả bước vào dòng chảy lịch sử của loại hình nghệ thuật sân khấu qua vở diễn “Những dấu ấn kịch nói Sài Gòn - TP Hồ Chí Minh”.

Trên sân khấu, “hòn ngọc Viễn Đông” xưa cũ hiện ra trước mắt người xem: Những chiếc xe xích lô; các cô gái khoác trên mình chiếc áo dài suông rộng phá cách, đặc trưng của thời trang tân thời; vài người đàn ông mặc áo bà ba ngồi uống trà pha từ chiếc bình thủy vẽ hoa màu đỏ; dòng người ngược xuôi với gánh hàng rong trên vai, cất những tiếng rao thân thương... Rồi “Lá sầu riêng” của Ban Thoại kịch Kim Cương, vở kịch nổi tiếng tại miền Nam vào những năm 70, 80 của thế kỷ trước lấy đi biết bao nước mắt người xem, được xướng tên khiến khán phòng bùng nổ, xúc động, bồi hồi khi nhớ về.

Theo mạch cảm xúc, từng cái tên của các ban thoại kịch nổi tiếng năm xưa, những đạo diễn, biên kịch, diễn viên... thuộc "thế hệ vàng" của sân khấu kịch nói miền Nam, lớp nghệ sĩ đã quá đỗi quen thuộc trong ký ức của bao người hâm mộ; cùng những vở kịch kinh điển được hai diễn viên luân phiên xướng tên. Những tràng pháo tay vang khắp khán phòng, những giọt nước mắt bất chợt rơi như lời tri ân đến các thế hệ đã tạo ra sức sống cho kịch nói miền Nam. Đạo diễn, biên kịch Trần Thị Hồng Yến xúc động: “Giọng NSND Kim Xuân thật sự phấn khích khi nói về những kỷ niệm kịch nói miền Nam. Chị Xuân như thay mặt khán giả kể lại những ký ức khó quên, khiến tất cả vô cùng hào hứng và xúc động”.

Vở kịch "Ngày ấy Cổng Trời" (Sân khấu kịch Trịnh Kim Chi) mang đến nhiều cảm xúc cho khán giả.

Liên hoan sân khấu lần này xuất hiện những vở kịch mới về đề tài chiến tranh, hậu chiến. Nổi bật về đề tài này có thể kể đến vở kịch “Ngày ấy Cổng Trời” của Sân khấu kịch Trịnh Kim Chi. Vở kịch viết về những nữ chiến sĩ lái xe dọc tuyến đường Trường Sơn và thanh niên xung phong mở đường tại di tích lịch sử Cổng Trời (Quảng Bình), nơi ghi dấu ấn hào hùng trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ. Trên sân khấu, từng đạo cụ như hòn đá, bụi cây, bậc thang được sắp xếp cao thấp khác nhau, tạo nên hiệu ứng mặt đất gồ ghề, khắc họa bối cảnh Cổng Trời bị bom đạn giặc cày xới ngày đêm.

Những đau thương, mất mát của chiến tranh được đẩy lên cao trào khi Phúc (một trong những nữ thanh niên xung phong) gặp lại người cha sau hơn chục năm xa cách. Thời khắc đoàn tụ ngay trước mắt, nhưng một quả bom phát nổ đã khiến hai cha con vĩnh viễn chia xa. NSND Trịnh Kim Chi, đạo diễn vở kịch tâm sự: “Trong quá trình tập luyện, chúng tôi đã không kìm được xúc động. Những giọt nước mắt trên sân khấu là tất cả sự xót thương cùng lòng biết ơn vô hạn những người con đã dũng cảm hy sinh vì nền hòa bình của Tổ quốc”.

Liên hoan sân khấu lần này còn tạo dấu ấn khi có nhiều vở diễn dành cho thiếu nhi. Đoạt giải “Vở diễn dành cho đề tài thiếu nhi”, vở kịch “Colora, xứ sở rực rỡ” (Sân khấu Ban Mai) đã dẫn khán giả theo chân chú chim Hoàng Kim (diễn viên Thảo Vy) phiêu lưu vào khu rừng đầy màu sắc ở xứ sở Colora. Những bài hát trong vở kịch có giai điệu vui tươi, hút người nghe, truyền tải thông điệp bảo vệ môi trường. Điều đặc biệt là tất cả cảnh trí, đạo cụ và trang phục trong vở diễn đều được tái chế từ rác thải. Đây không chỉ là sự sáng tạo mà đoàn kịch mong muốn hành động thiết thực này sẽ lan tỏa thông điệp chung tay làm giảm rác thải ô nhiễm.

Khơi dậy tinh hoa kịch nói giữa dòng chảy thời đại

Tín hiệu đáng mừng của sân khấu kịch TP Hồ Chí Minh thời gian qua là đã thu hút rất nhiều diễn viên trẻ thể hiện tài năng, niềm đam mê cống hiến cho nghệ thuật truyền thống. “Lớp diễn viên trẻ đã chứng minh năng lực của mình. Các em được trình diễn, thể hiện khả năng diễn xuất của mình mà không bị gò bó. Cùng với những diễn viên gạo cội, các lớp thế hệ cùng nhau định hình nền kịch nói tại TP Hồ Chí Minh”, NSND Trần Ngọc Giàu, Chủ tịch Hội Sân khấu TP Hồ Chí Minh đánh giá.

Nhiều khán giả cũng nhận định, tuy kịch nói ngày nay có cải biên để phù hợp với kinh tế thị trường và thị hiếu hiện đại nhưng cái hay của các vở diễn là làm cho người xem vừa dễ tiếp cận với kịch theo cách hiện đại vừa hiểu rõ hơn về truyền thống, hồn cốt của nghệ thuật kịch nói. NSND Thành Lộc nhấn mạnh: “Trong quá trình làm nghề, đôi khi các sân khấu phải thỏa hiệp, chạy theo thị hiếu để duy trì hoạt động. Liên hoan sân khấu lần này đã mở ra cánh cửa để những người làm nghề quay trở lại với bản ngã. Chúng tôi làm nghệ thuật, vì nghệ thuật và dung hòa nghệ thuật với đời sống để tạo được sức sống bền bỉ cho từng tác phẩm kịch”.

Với những tín hiệu tích cực từ hoạt động sân khấu TP Hồ Chí Minh những năm gần đây, cùng với việc triển khai xây dựng các hoạt động ý nghĩa hướng đến kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh dự kiến sẽ trình UBND thành phố hoạt động Tuần lễ sân khấu TP Hồ Chí Minh năm 2025. Tuần lễ sẽ bao gồm nhiều hoạt động vinh danh những thành tựu của sân khấu thành phố qua từng giai đoạn, bao gồm các hoạt động hội thảo, tọa đàm, trình diễn... Bên cạnh đó, các đơn vị dự thi năm nay sẽ biểu diễn lại những vở diễn đoạt giải cao nhằm tiếp tục lan tỏa các tác phẩm chất lượng, giúp người xem cảm nhận được rõ hơn đời sống sân khấu tại Thành phố mang tên Bác.

Bài và ảnh: Thái Phương - Bảo Ngân