Thúc đẩy kinh tế ban đêm để phát triển du lịch

Du lịch đêm không chỉ đem lại lợi ích kinh tế, tăng chi tiêu du khách, kéo dài thời gian lưu trú mà còn góp phần quan trọng để đa dạng hóa sản phẩm du lịch, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước và lan tỏa giá trị bản sắc văn hóa Việt Nam.

Đà Nẵng là một trong những địa phương đi đầu phát triển kinh tế ban đêm

Vẫn còn “ngủ” nhiều hơn “thức”

Thời gian qua, nhiều địa phương đã quan tâm, nghiên cứu và triển khai xây dựng các mô hình, các hoạt động kinh tế ban đêm nhằm gia tăng chuỗi giá trị kinh tế và chuỗi giá trị du lịch theo đặc điểm của từng địa phương. Đó chính là những tín hiệu tích cực của kinh tế Việt Nam nói chung và kinh tế du lịch gắn với phát triển công nghiệp văn hóa nói riêng.

Mặt khác, Bộ VHTTDL đã ban hành Đề án “Một số mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm” với mục tiêu tăng cường thu hút khách, tăng chi tiêu và kéo dài thời gian lưu trú của khách du lịch nội địa và quốc tế cũng góp phần quan trọng để định hướng phát triển kinh tế du lịch ban đêm.

Tuy nhiên, dù đã rất nỗ lực nhưng kinh tế ban đêm của chúng ta chưa thực sự có những đóng góp đáng kể. Đâu đó vẫn chỉ dừng lại ở một số loại hình như: Chợ đêm, ẩm thực đêm, phố đi bộ đêm… nhưng thường đóng cửa rất sớm và nhiều mô hình na ná giống nhau, thiếu tính bản sắc, thiếu giá trị văn hóa trong khi nhu cầu trải nghiệm du lịch đêm của du khách lại rất cao và đòi hỏi phải hấp dẫn.

Không nhiều địa phương có những loại hình, sản phẩm kinh tế ban đêm, du lịch đêm đem lại giá trị cao, nguồn thu lớn và đóng góp to lớn vào kinh tế địa phương, giúp gia tăng chuỗi giá trị du lịch. Chỉ có một số ít tỉnh, thành hình thành tour đêm hiệu quả. Vì vậy, rất cần một chiến lược, một mô hình đầu tư kinh tế ban đêm, du lịch đêm bài bản.

Đề án của Bộ VHTTDL đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 các điểm đến: Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Hội An, Đà Lạt, Cần Thơ, Phú Quốc, TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu có tối thiểu một mô hình về phát triển sản phẩm du lịch đêm.

Có 5 mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm được đặt ra trong đề án, đi kèm các dịch vụ đặc trưng và bổ trợ, bao gồm: Hoạt động biểu diễn văn hóa, nghệ thuật; hoạt động thể thao, chăm sóc sức khỏe, làm đẹp; mua sắm, giải trí đêm; tham quan du lịch đêm; giới thiệu văn hóa ẩm thực, dịch vụ ăn uống về đêm.

Do đó, ngoại trừ các địa phương phát triển du lịch lớn nêu trên đang cố gắng “thức cùng du khách” thì rất nhiều địa phương điểm đến còn lại luôn im lìm về đêm. Ít địa phương tự định vị cho mình những sản phẩm du lịch mang bản sắc về đêm.

Những sản phẩm du lịch đêm phát triển mạnh mẽ ở các trung tâm du lịch lớn

Cần đánh thức tiềm năng kinh tế ban đêm, du lịch đêm

Vừa qua, show trình diễn âm nhạc hiện đại Anh trai Say Hi và Anh trai vượt ngàn chông gai tại TP.HCM đã bán được vài chục ngàn vé mỗi đêm, đem lại nguồn thu tương đối lớn. Các đêm diễn tại Hà Nội của hai show diễn này cũng cháy vé và doanh thu rất cao. Điều đó cho thấy sức mua của thị trường là rất mạnh mẽ.

Vấn đề là Việt Nam chúng ta có nâng tầm được đẳng cấp các chương trình sự kiện âm nhạc trong nước và quốc tế để không chỉ bán cho người Việt Nam mà còn hấp dẫn cả du khách quốc tế sang du lịch tại nước ta kết hợp thưởng thức âm nhạc. Đó chính là một trong những lĩnh vực công nghiệp văn hóa quan trọng góp phần đem lại doanh thu cao, lợi ích kinh tế đêm lớn.

Bên cạnh thị trường âm nhạc hiện đại, thị trường âm nhạc nghệ thuật truyền thống cũng đang từng bước có chỗ đứng nhất định trong công tác tổ chức biểu diễn tại các phố đêm, chợ đêm, đóng góp vào phát triển sản phẩm du lịch đêm.

Những điểm biểu diễn nghệ thuật ca trù, quan họ, xẩm, xiếc - tạp kỹ nghệ thuật…đã nỗ lực “đỏ đèn” nhiều năm qua ở các khu phố cổ Hà Nội. Dù chưa đóng góp nhiều vào nguồn thu, nhưng ít nhiều các loại hình đó đã giúp du lịch Hà Nội vẫn còn “thức” khi khách du lịch chưa đi ngủ.

Chúng ta cũng không thể không nhắc tới các chương trình trình diễn thực cảnh như: Tinh hoa Bắc Bộ tại Hà Nội, Ký ức Hội An ở Quảng Nam, Tata Show tại Nha Trang, À Ố show tại TP.HCM.

Phú Quốc cũng đang nổi lên là điểm đến của các show trình diễn đem lại doanh thu kinh tế đêm cao như: Show diễn nhạc nước Once tại Vinwonders, Show diễn Tinh hoa Việt Nam tại Grandworld, Show diễn Sắc màu Venice tại Grandworld, Show diễn Kiss The Stars tại Sunworld Hòn Thơm. The Grand Voyage - vở diễn thực cảnh kết hợp công nghệ mapping 3D trên sân khấu thuyền lớn nhất châu Á, được trình diễn hoàn toàn miễn phí cho khán giả vào 20h30 hằng ngày tại siêu quần thể Mega Grand World Hà Nội.

Việc Việt Nam chúng ta có nhiều show trình diễn gắn với công nghệ 3D và công nghệ âm thanh ánh sáng hiện đại đã giúp chúng ta khoe sắc đa dạng hơn, cả về văn hóa nghệ thuật truyền thống và văn hóa nghệ thuật đương đại. Với giá vé giao động từ 300.000 đồng đến 1.200.000 đồng, mỗi đêm có hàng nghìn du khách thưởng thức sẽ đem lại nguồn thu rất lớn cho kinh tế đêm tại các địa phương.

Ẩm thực và chợ đêm được đánh giá là mô hình kinh tế ban đêm hiệu quả đối với du lịch, đóng góp lớn cho kinh tế địa phương, nâng cao thu nhập của người dân qua việc làm tăng chi tiêu của du khách, đồng thời làm đa dạng hóa các hoạt động vui chơi, giải trí.

Nếu chỉ tập trung vào phát triển chợ đêm bán hàng hóa dịch vụ cơ bản mà không tạo dựng được những khu phố ẩm thực đêm hấp dẫn thì sẽ khó đạt được hiệu quả kinh tế cao và hiệu quả trải nghiệm du lịch văn hóa.

Tuy nhiên, chỉ trừ số ít mô hình thành công, hầu hết các điểm du lịch khác đều chưa hình thành được khu chợ đêm, phố ẩm thực theo đúng nghĩa. Nếu có, thì cũng chưa thực sự hấp dẫn được du khách, các sản phẩm còn chưa đa dạng, chất lượng còn hạn chế, chưa mang bản sắc địa phương.

Các sự kiện thể thao đêm cũng sẽ đem lại nguồn thu lớn, thu hút khách du lịch nếu chúng ta khai thác được các giải đấu thể thao, thể thao điện tử, thể thao trình diễn ban đêm đem lại nguồn thu lớn và hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Các sự kiện thể thao cũng góp phần tạo nên những sản phẩm du lịch thể thao thương hiệu Việt Nam lan tỏa ra thế giới. Việt Nam và các địa phương nên định vị cho mình các sản phẩm du lịch thể thao mang thế mạnh của chúng ta như thể thao điện tử esports đêm, thể thao chạy marathon đêm, thể thao dancesport đêm…

Các tour đêm tại Hà Nội thời gian qua là một ví dụ cho thấy nếu quyết tâm sẽ làm được, thậm chí làm tốt. Chỉ trong hơn một năm, Hà Nội bán, quảng bá, giới thiệu 16 sản phẩm du lịch đêm, nổi bật là tour đêm phố cổ, tour giải mã Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu Quốc Tử Giám Tinh hoa đạo học hay tour đêm nhà tù Hỏa Lò, Đền Ngọc Sơn. Có những điểm cháy vé tour đêm, du khách phải đặt trước vài tháng. Đó là tín hiệu rất tích cực và các địa phương khác nên tích cực học hỏi cách làm của Hà Nội.

Để làm được điều đó thì các địa phương phải có đội ngũ nhân lực sáng tạo trong thiết kế xây dựng sản phẩm du lịch đêm, có chiến lược đầu tư cơ sở vật chất như: Nhà hát, sân khấu ngoài trời lớn, nhỏ; áp dụng công nghệ và nghệ thuật vào trình diễn.

Các sân vận động, nhà thi đấu thể thao, các cung đường quy hoạch thể thao đêm cũng cần được quan tâm. Dịch vụ giao thông công cộng phục vụ phát triển kinh tế du lịch đêm cũng cần đầu tư, có quy hoạch bài bản. Ngoài ra, công tác quản lý nhà nước về du lịch đêm cũng cần những khung pháp lý về kinh tế đêm, chế tài, hành lang thông thoáng nhưng phù hợp để có thể quản lý tốt.

Tất cả những sản phẩm du lịch đêm, kinh tế đêm nêu trên sẽ góp phần hình thành và phát triển ngành công nghiệp du lịch về đêm của chúng ta. Cần thật nhiều tour đêm hấp dẫn du khách hơn nữa. Cần có nhiều dịch vụ phục vụ du khách không chỉ từ 19h - 24h, mà còn phải đến sáng hôm sau như nhiều nước đã làm rất tốt. Tất nhiên, không nên làm dàn trải, cần có chọn lọc, tạo bản sắc và phát triển bền vững.

PGS.TS Nguyễn Đức Thắng; ảnh: Nhật Nam