Làm du lịch cộng đồng giúp bảo tồn các giá trị văn hóa đồng bào Cơ Tu. Ảnh: LDL

Cách trung tâm thành phố Đà Nẵng 70km về phía tây nam, làng Bhơ Hôồng có hơn 700 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào Cơ Tu. Hoạt động từ năm 2013, Làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng có các nhóm dịch vụ như: ẩm thực truyền thống, múa tâng tung da dá, biểu diễn nhạc cụ - hát giao duyên, hướng dẫn tham quan, biểu diễn và dạy bắn nỏ, nghề đan lát, lưu trú homestay; nhóm tổ dịch vụ an ninh, dệt thổ cẩm và nấu rượu truyền thống...

Giữ hồn Cơ tu

Ông Bling Bloo’ (70 tuổi) cho hay, trước đây sinh kế làng gắn chặt với nương rẫy, cuộc sống bấp bênh, phụ thuộc vào thiên nhiên và những mùa rừng. Khi đó, với vai trò Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Sông Kôn (cũ), ông đến từng hộ vận động bà con tham gia làm du lịch, nhưng ai cũng e dè.

Nhưng khi những đoàn khách đầu tiên ngồi bên bếp lửa, nghe chiêng, thử rượu tà vạt, mọi người hiểu ra: du lịch chính là làm ra của cải từ văn hóa và rừng. Đến nay, cả 50 hộ trong thôn đều làm du lịch. Mỗi người một việc, người già biểu diễn cồng chiêng, kể chuyện làng; phụ nữ dệt thổ cẩm, nấu ăn; thanh niên dẫn khách đi thám hiểm, tắm suối, bắn nỏ.

“Tôi tham gia dịch vụ nhạc cụ, đan lát, còn vợ tôi làm thổ cẩm, con cháu cũng tham gia múa cồng chiêng. Đời sống người dân ở đây được cải thiện và ổn định hơn. Làm du lịch giúp bà con nơi đây gắn kết cộng đồng hơn, ai cũng ý thức bảo vệ môi trường, đường làng, ngõ bản sạch sẽ, không ai vứt rác bừa bãi vì “làng là điểm đến”. Thay vì chỉ biết làm nông nghiệp, trồng lúa rẫy, chúng tôi đã ngày càng vững vàng trên hành trình mới”, ông Bling Bloo’ chia sẻ.

Du lịch thổi hơi thở mới vào từng nếp nhà đồng bào Cơ Tu ở thôn Bhơ Hôồng. Ảnh: LDL

Để Bhơ Hôồng phát triển như ngày hôm nay, không thể thiếu những người trẻ góp sức, họ được tiếp cận nhiều với thế giới bên ngoài, hiểu rõ hơn về nhu cầu của du khách hiện đại. Trong số đó, chị Đinh Thị Thìn, người con dân tộc Cơ Tu vẫn đang miệt mài “đánh thức” bản làng bằng đam mê và khát vọng gìn giữ văn hóa.

Năm 2013, khi dự án “Tăng cường hoạt động du lịch tại các huyện sâu trong đất liền ở tỉnh Quảng Nam” đến với vùng núi Đông Giang cũ, chị Thìn làm tình nguyện viên cho làng. Những ngày đầu, chị phải tự học cách điều hành tour, phiên dịch, tổ chức biểu diễn văn nghệ, lo ăn ở cho du khách...

Bằng sự kiên trì và lòng nhiệt huyết, chị Đinh Thị Thìn gieo những hạt giống đầu tiên cho du lịch địa phương và dần giúp bà con thay đổi tư duy. Chị viết dự toán, lập hồ sơ xin hỗ trợ, mời doanh nghiệp kết nối đầu tư cho làng. Chị còn mở thêm các lớp dạy tiếng Anh cho trẻ em trong làng, mở lớp giao tiếp cho người lớn, giúp bà con tự tin hơn khi nói chuyện với khách.

Năm 2023, chị Thìn mở Homestay Acu, homestay tư nhân đầu tiên ở Bhơ Hôồng với ngôi nhà nhỏ giữa rừng xanh. Đến năm 2025 này, chị Thìn thành lập Công ty TNHH Du lịch hành trình văn hóa Cơ Tu để điều hành tour cho khách trong và ngoài nước. Với sự nhạy bén, chị Thìn đã trở thành “cầu nối” đưa văn hóa Cơ Tu vươn ra thế giới, góp phần đổi thay diện mạo bản làng.

Khát vọng vươn xa

Ông Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND xã Sông Kôn cho biết, Làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng đã thực sự tạo nên động lực góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Nơi đây có tiềm năng để tiếp tục phát triển hơn nữa nhờ lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Cơ Tu và thụ hưởng 3 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia: điệu múa tâng tung da dá, nghệ thuật nói lý hát lý và dệt thổ cẩm.

Đến Bhơ Hôồng, du khách sẽ trải nghiệm nhiều nhóm dịch vụ về khám phá thiên nhiên. Ảnh: LDL

Ngoài ra, Sông Kôn có nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp như suối nước nóng A Păng, thác Ra Lang, rừng gỗ lớn, suối Bhlô Bền... Đây là những điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thiên nhiên, khám phá. Làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng trở thành “hạt nhân” mang tính động lực để địa phương tiếp tục hoàn thiện và đánh thức tiềm năng du lịch tại các thôn khác như Ra Lang, Bhlô Bền...

Theo UBND xã Sông Kôn, thời gian đến, địa phương tiếp tục tăng cường công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống Cơ Tu gắn với phát triển du lịch; đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến du lịch, kêu gọi thu hút đầu tư đa dạng các loại hình du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng; tổ chức các chương trình famtrip để liên kết, tìm kiếm các đối tác, doanh nghiệp lữ hành tiềm năng. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, kỹ năng giao tiếp ngoại ngữ cơ bản... cho các hộ tham gia, thuyết minh viên. Làm mới các dịch vụ phù hợp với nhu cầu thực tế của khách.

Bhơ Hôồng là câu chuyện về một làng Cơ tu bền bỉ vươn lên giữa rừng Trường Sơn. Ảnh: LDL

Phát triển du lịch ở vùng đồng bào Cơ Tu, trong đó nổi bật là Làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng không chỉ mang lại thu nhập đáng kể, mà còn củng cố niềm tin vào giá trị văn hóa truyền thống. Đến Bhơ Hôồng hôm nay, ai nấy không chỉ nhìn thấy một làng du lịch, mà đó là một minh chứng sống động cho thấy du lịch có thể trở thành công cụ mạnh mẽ để bảo tồn văn hóa và để người dân vùng cao phát triển kinh tế bền vững.

Trần Trúc