Về phum sóc hòa mình vào nghệ thuật múa Rom Vong của đồng bào Khmer tỉnh Vĩnh Long

Với giá trị tiêu biểu, nghệ thuật trình diễn múa Rom Vong của đồng bào Khmer được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ảnh: Mỹ Xuyên

Múa Rom Vong (hay múa Lâm Thôn) có vị trí quan trọng trong đời sống cộng đồng người Khmer, gắn với cuộc sống đời thường và các lễ hội cổ truyền của dân tộc, góp phần đáng kể trong việc nâng cao đời sống tinh thần và phục vụ nhu cầu giải trí của người dân Khmer. Múa Rom Vong là “chất kết dính” gắn kết cộng đồng người Khmer từ bao đời nay, thể hiện sự đoàn kết, tình làng nghĩa xóm. Vào những dịp diễn ra lễ hội, không chỉ đồng bào Khmer mà bà con người Kinh, Hoa cũng hòa mình vào điệu múa vui nhộn này, thể hiện sự lan tỏa văn hóa, sự thu hút của điệu múa với tất cả mọi người.

Theo ông Thạch Bồi, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long, vào các dịp lễ hội truyền thống tại các phum sóc có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống, tất cả mọi người tham gia múa hát Rom Vong thật vui nhộn. Khi nhịp trống và giọng hát say sưa vang lên theo điệu Rom Vong thì từng người một hoặc từng đôi trai gái, già trẻ cùng uyển chuyển hòa mình vào điệu múa tập thể rất mềm mại và duyên dáng. Múa Rom Vong có nghĩa là múa vòng tròn, các đôi trai gái vừa múa, vừa quay lại nhìn nhau tình tứ, quấn quýt. Các động tác của nữ thể hiện sự dịu dàng, kín đáo, múa lượn hai cánh tay trước ngực, trong khi các động tác của nam khỏe khoắn, dang rộng vòng tay hơn như thể che chắn, bảo vệ người phụ nữ.

Nghệ sĩ Ưu tú Thạch Sung, Trưởng đoàn Nghệ thuật Ánh Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long cho biết: Múa Rom Vong, động tác khá đơn giản, chỉ cần nhìn người múa vài lần là có thể múa theo được, nên thu hút nhiều người cùng tham gia, không phân biệt nam, nữ. Tất cả mọi người đều có thể dễ dàng học múa, thể hiện tính cộng đồng cao. Sự kết hợp hài hòa giữa chân và tay tạo nên những động tác nhịp nhàng, uyển chuyển cuốn hút người xem. Người ít tuổi sẽ ra múa trước, sau đó mời các vị quan khách, người cao tuổi ra múa giao lưu.

“Đội hình múa di chuyển càng nhiều vòng càng vui. Rồi cả người Khmer và các vị khách mời người Kinh, người Hoa... cùng nhau vui vẻ, động tác múa càng nhanh hơn theo nhịp trống. Khi trống ngừng, mọi người cùng dừng lại chắp tay chào nhau rồi trở về vị trí cũ” – Nghệ sĩ Ưu tú Thạch Sung nói.

Đối với đồng bào Khmer, các loại hình nghệ thuật truyền thống được ví như “linh hồn” của dân tộc. Từ các đám tiệc đến những dịp lễ, Tết cổ truyền của đồng bào đều không thể thiếu tiếng nhạc, điệu múa dân gian. Cứ hễ nhạc âm vang lên, dù là người già hay người trẻ, trai hay gái đều hào hứng hòa mình vào điệu múa tập thể.

Có dịp thưởng thức tiết mục múa do các thành viên Câu lạc bộ múa hát Rom Vong ấp An Phú, xã Gò Quao, tỉnh An Giang biểu diễn, chúng tôi bị cuốn hút bởi điệu múa uyển chuyển hòa quyện trong tiếng nhạc tạo không khí vui tươi, hấp dẫn. Ông Danh Nghiệp, Chủ nhiệm Câu lạc bộ múa hát Rom Vong ấp An Phú cho biết: “Hầu hết các điệu múa truyền thống Khmer đều vui nhộn, được thể hiện qua sự phối hợp nhịp nhàng, sinh động của các động tác tay, chân theo từng điệu nhạc. Đi kèm với điệu múa là những nhạc cụ đặc trưng như trống sadam, chiêng, dàn nhạc ngũ âm...”.

Chị Danh Chanh Thy, thành viên Câu lạc bộ múa hát Rom Vong ấp An Phú cho hay: “Lúc nhỏ, em thấy các anh chị trong phum sóc múa hát vào các dịp lễ hội rất vui. Hai năm gần đây, sau những buổi phụ giúp mẹ buôn bán, làm việc nhà xong, em tranh thủ đến chùa để tham gia tập luyện văn nghệ cùng các chị. Sau thời gian được các cô, chú tập luyện thuần thục, em được tham gia biểu diễn trong các dịp lễ hội của đồng bào Khmer”.

Từ niềm tự hào với văn hóa truyền thống của dân tộc, nhiều bạn trẻ đã tích cực tham gia vào các đội, nhóm văn nghệ của các chùa Khmer để có một sân chơi thỏa mãn niềm đam mê, đồng thời góp sức phục vụ các dịp lễ hội của phum sóc, chung tay bảo tồn, phát huy những giá trị tốt đẹp của văn hóa Khmer.

Được theo học lớp múa Rom Vong, em Thạch Kim Nga, ở ấp Phước Thuận, xã Thuận Hòa, thành phố Cần Thơ, thành viên Câu lạc bộ múa Rom Vong Khmer chùa Buôl Pres Phek, xã Thuận Hòa phấn khởi nói: “Em rất thích các điệu múa dân tộc Khmer nên khi biết thông tin Đoàn Nghệ thuật Khmer thành phố Cần Thơ mở lớp truyền dạy múa Rom Vong, em đã đăng ký tham gia. Hiện nay, em sinh hoạt tại Câu lạc bộ múa Rom Vong Khmer chùa Buôl Pres Phek. Việc duy trì sinh hoạt câu lạc bộ tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích, giúp các thành viên giao lưu, giải trí, trau dồi kỹ năng hát, múa. Từ đó, thêm yêu và có ý thức giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc”.

Múa Rom Vong thường được diễn ra trước sân chùa nhằm tạo sinh khí vui tươi, thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng. Cứ nghe tiếng trống, điệu nhạc là già trẻ, trai gái phum sóc đều hòa mình vào dòng người và cùng nhau nhảy múa. Theo ông Lâm Thanh Dũng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Cần Thơ, thời gian qua, thành phố Cần Thơ đã tích cực hỗ trợ các chùa Khmer về cơ sở vật chất và kinh phí xây dựng các điểm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng cộng đồng, nhằm góp phần gìn giữ và bảo tồn các loại hình di sản văn hóa truyền thống đặc trưng. Đồng thời tổ chức truyền dạy những lớp dạy múa Rom Vong tại các điểm chùa, Trung tâm Văn hóa ấp... Các học viên được huấn luyện viên Đoàn Nghệ thuật Khmer thành phố hướng dẫn những kỹ năng múa cơ bản trong sinh hoạt cộng đồng của đồng bào dân tộc Khmer.

Cùng với nghệ thuật sân khấu Dù Kê, nghệ thuật sân khấu Rô Băm, múa Rom Vong của đồng bào Khmer đã trở thành di sản quý báu cần được bảo tồn, gìn giữ, phát huy để lưu truyền cho thế hệ mai sau và phục vụ cho khách du lịch mỗi khi đến vùng đồng bào Khmer ở Tây Nam Bộ.

Mỹ Xuyên