Trước chuyến đi Quảng Ninh, đã được bạn dặn trước là tới Tiên Yên phải ghé qua ăn bánh gật gù. Vậy là đủ mọi thông tin từ internet về món bánh này được lôi ra. Trong hình dung ban đầu, món bánh gật gù gợi liên tưởng tới món bánh cuốn, được tráng nóng hôi hổi và có thể ăn ngay khi rời nồi tráng bánh.

Thế nhưng khi tới Tiên Yên, tìm hàng bánh gật gù, nhà làm bánh gật gù, và thưởng thức món bánh gật gù, chúng tôi và các bạn đồng hành mới phát hiện ra rằng những gì mình biết vẫn còn quá ít.

Để tìm tới nhà làm bánh gật gù, vào thị trấn Tiên Yên, bạn có thể hỏi người dân hoặc tự mình tìm đến phố Hòa Bình.

Tuy nhiên, nếu nghĩ rằng bạn sẽ dễ dàng tìm ra nhà làm bánh gật gù với biển hiệu to lớn đầy phô trương lộ liễu như các hàng bánh trái ở Hà Nội, Sài Gòn thì bạn đã nhầm. Hoàn toàn nhầm. Những gia đình làm bánh gật gù ở đây đều không hề treo bất kỳ một tấm biển quảng cáo nào hết.

Như nhà bà Tuyết ở số 32, nhìn từ bên ngoài, khách lạ chỉ có thể nghĩ đây là cửa hiệu cho thuê đồ cưới, quần áo cưới, trang điểm ngày cưới. Không hề liên quan gì tới bánh trái hay là gật với gù.

Cũng tương tự như vậy, ở phía bên kia đường, cùng con phố Hòa Bình, có nhà số 73. Một ngôi nhà cũ với kiến trúc kiểu Trung Quốc, trước những năm chiến tranh biên giới, số lượng người Hoa sinh sống ở Tiên Yên khá đông. Trước cửa nhà chất đầy củi và gỗ khiến người ta nghĩ tới nhà làm mộc hơn là làm bánh.

Chỉ có những người dân trong vùng, những người đặt bánh thường xuyên cho quán của mình, những người đã quen đường quen lối, mới biết rằng đích thị bên trong đó là nơi làm ra những chiếc bánh trắng ngần, mềm mại có thể vừa ăn vừa gật gù ấy.

Vào tận nơi làm bánh, thỉnh thoảng bạn có thể bắt gặp vài bác lái xe đảo qua, hoặc vài cậu bé đi xe đạp tới. Họ tạt qua và để lại lời nhắn với bà chủ: “bà để cho con 2 cân, 5 cân bánh nhé. Lát con qua con lấy”.

Chị Thủy, làm bánh gật gù tại đây cho biết, số bánh làm ra chủ yếu là cho các cửa hàng, những quán ăn, những nơi đã đặt trước. Còn lại nếu dư bột thì mới làm thêm cho khách đặt mua bất chợt.

L‎ý do cũng giản dị là bởi bột đã được xay và ngâm với số lượng xác định từ ngày hôm trước. Vậy nên, kinh nghiệm của cánh lái xe là phải lưu số điện thoại lại, để nếu có định buổi chiều qua lấy bánh thì buổi sáng hoặc buổi trưa đã gọi đặt trước rồi.

Cách làm bánh gật gù về hình thức giống như cách làm bánh cuốn. Cũng là bột được xay từ gạo ngon, ngâm từ trước. Bí quyết với bánh gật gù là khi xay gạo, chủ nhà sẽ cho thêm một ít cơm nguội để bánh ngon hơn - như chị Thủy nói - ngoài ra, xay bột nước và xay bằng cối đá bánh vẫn ngon hơn là xay máy.

Nếu chiếc bánh cuốn, khi hấp, bột được tráng mỏng tang, tưởng như có thể nhìn xuyên thấu thì bánh gật gù được cuốn dầy dặn hơn nhiều.

Vỏ bánh gật gù khi chưa cuộn có thể gợi liên tưởng tới món phở cuốn của Hà Nội. Ngoài độ dày của vỏ bánh, khác biệt chính giữa bánh gật gù và bánh cuốn là ở chỗ: bánh cuốn thì có nhân (nhân thịt, hành, mộc nhĩ …) - còn bánh gật gù thì hoàn toàn không có nhân.

Bánh gật gù theo truyền thống được ăn cùng với khâu nhục (món thịt kho tàu); với nước chấm pha chế đặc biệt từ nước mắm ngon chưng với hành khô, ớt tươi và mỡ gà; hoặc với hến xào; còn mới hơn nữa là ăn cùng canh bún nóng, một sự giao thoa văn hóa ẩm thực giữa bánh cuốn, bún phở và bánh gật gù.

Những chiếc bánh làm ra như đã theo khuôn theo thước. Không cần mất công cân đo nhiều, bà chủ chỉ cần đếm số bánh là đã ước tính được khối lượng bán cho khách. Và từ đây, những chiếc bánh gật gù tỏa đi khắp Tiên Yên, nằm trắng ngọc trắng ngần trên đĩa bánh của những hàng bánh gật gù . Hoặc xa hơn nữa, là tới tận bàn ăn của những gia đình ở các vùng miền khác.

Bánh gật gù nổi tiếng nhất nhất là ở Tiên Yên. Tuy nhiên trên khắp các vùng của Quảng Ninh cũng đều có thể tìm được món bánh gật gù vừa ngon vừa độc đáo này.

Thêm một lần tới Quảng Ninh, thêm hiểu biết về phong tục và tập quán của một vùng đất nước được mở rộng.