Kỳ ảo Bạch Mã
Ðứng trên đỉnh núi, ta có thể thu vào tầm mắt toàn cảnh lộng lẫy của đèo Hải Vân, núi Túy Vân, đầm Cầu Hai và ánh điện lung linh của TP Huế vào ban đêm.
Theo người dân kể lại, ngày xưa ở đây thường có các vị tiên ngồi đánh cờ. Ngựa của tiên mải đi ăn cỏ đồng xa, khi trở lại thì tiên đã bay về trời, ngựa nhớ chủ lang thang đi tìm, hóa thành mây trắng.
Cái tên Bạch Mã có lẽ sinh ra từ đó. Bạch Mã là trung tâm của dải rừng xanh kéo dài từ Biển Ðông đến biên giới Việt - Lào. Nhiệt độ ở đây luôn thấp hơn từ 7 - 10 độ C so với những vùng lân cận.
Chính điều đó đã tạo nên thế giới sinh học phong phú và đa dạng với 2.147 loài thực vật và 1.493 loài động vật, trong đó có 27 loài thực vật và 66 loài động vật có tên trong Sách Ðỏ Việt Nam.
Năm 1932, Bạch Mã được ông Gi-ra-đơ, một kỹ sư người Pháp, phát hiện để rồi sau đó một hệ thống gồm 139 biệt thự, khách sạn, bể bơi, đường giao thông... được xây dựng, nhằm phục vụ việc tham quan, nghỉ dưỡng của giới quan chức người Pháp và nhà giàu thời bấy giờ.
Núi Bạch Mã nổi tiếng bởi có những con suối và nhiều ngọn thác ngoạn mục.
Từ cây số 16 dọc đường Cầu Hai - Bạch Mã, du khách sẽ đi bộ theo một con đường nhỏ khoảng 30 phút sẽ đến thác Ðỗ Quyên cao 400 m, rộng 20 m hiện ra bất ngờ như treo giữa trời.
Những ngày hè, hai bên bờ thác, hoa Ðỗ Quyên nở rộ như hai thảm lụa hoa khổng lồ. Ở trung tâm khu nghỉ mát có ngọn thác Bạc cao 10 m, rộng 40 m như một bức rèm trắng muốt đung đưa trước gió.
Sau những phút nghỉ ngơi, thư giãn du khách có thể đi khám phá các tuyến đường mòn độc đáo nằm quanh các khu biệt thự. Ðó là các tuyến đường mòn Trĩ Sao (dẫn đến thác Trĩ Sao, nơi có nhiều chim trĩ sao sinh sống), đường mòn Ðỗ Quyên (dẫn đến đỉnh thác Ðỗ Quyên cao 300 m, nơi có rất nhiều hoa đỗ quyên nở vào mùa xuân), đường mòn thác Ngũ Hồ (nơi có 5 hồ nước trong xanh), đường mòn Vọng Hải Ðài (cuối con đường là tới độ cao 1.450 m). Từ đó, bạn có thể nhìn thấy cảnh quan bao la hùng vĩ của các dãy núi chạy dài ra tận Biển Ðông.
Du khách cũng không thể bỏ qua đường mòn qua rừng chò đen dài khoảng 300 m nhưng khá dốc và khó đi.
Thăm khu rừng này, bạn sẽ bất ngờ khi gặp nhiều cây cổ thụ hùng vĩ tập trung gần nhau, có nhiều cây đường kính trên 1 m và cao tới hơn 30 m.
Ở vườn sưu tập lan, du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng và tìm hiểu đời sống của hàng trăm loài lan với nhiều màu sắc và kiểu dáng độc đáo.
Năm 1960, chính quyền Sài Gòn đã thành lập Vườn Quốc gia Bạch Mã - Hải Vân, nhưng công việc bảo tồn bước đầu không kéo dài được lâu. Thập kỷ 70, 80 của thế kỷ trước, Bạch Mã gần như bị bỏ hoang, bởi hệ thống biệt thự, đường sá đã bị phá hoàn toàn.
Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã từng viết thiên bút ký tuyệt vời về Bạch Mã mà ông gọi là "Ngọn núi ảo ảnh", một ngọn núi như ảo ảnh sa mạc, thấy và gặp rồi đấy, vậy mà định chạm vào thì nó bỗng chốc tan biến...
Ngày nay, tại Bạch Mã, 139 biệt thự cổ do người Pháp xây dựng chỉ còn lại dấu tích đổ nát do chiến tranh và thời gian tàn phá. Tận dụng những biệt thự ít bị hư hỏng, Bạch Mã đã được trùng tu, tôn tạo thành khu nghỉ ngơi cho du khách. Ðó là các khu nhà mang tên Ðỗ Quyên, Sao La, Kim Giao... Những ngôi nhà này vẫn giữ được thiết kế kiến trúc theo kiểu Pháp, với bề ngoài trông rất tĩnh lặng và cổ kính.
Biệt thự thường chỉ cao hai tầng, với cầu thang vòng và hành lang khá rộng mát, cửa sổ lớn quay ra phía đỉnh núi, sàn gỗ mát mẻ, thoáng đãng.
Du khách đến Bạch Mã đông nhất vào những ngày cuối tuần của tháng 6, 7 và 8. Ðiều đáng nói nhất là sự tìm tòi và thám hiểm khi đến với rừng mưa nhiệt đới nơi đây. Cùng với Sa Pa, Ðà Lạt, Bạch Mã đang trở thành một địa danh du lịch sinh thái hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.
