Tái hiện Tết Chôl Chnăm Thmây tại Hà Nội

Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer thường được tổ chức từ ngày 1 đến ngày 3 tháng Chét, theo lịch Phật giáo Khmer (khoảng từ 13 - 15/4 dương lịch). Tết vừa là ngày mở đầu năm mới, mở đầu thời vụ, cũng là ngày hạnh phúc, tươi vui nhất trong năm của đồng bào Khmer Nam Bộ.  

Để đón Tết Chôl Chnăm Thmây người Khmer thường sắm sửa quần áo mới, sửa sang, trang trí nhà cửa và chuẩn bị đồ ăn, thức uống đầy đủ. Đêm giao thừa, nhà nào cũng sắp cỗ, thắp hương, đốt đèn, cúng tiễn đưa Têvôđa cũ, đón rước Têvôđa mới, bởi ngoài tôn giáo chính là Phật giáo, người Khmer còn tin rằng mỗi năm có một vị thần trên trời (Têvôđa) được sai xuống để chăm lo cho cuộc sống con người, hết năm lại về trời để vị thần khác xuống hạ giới.

Đại đức Thích Kim Tuệ, trụ trì chùa Khmer cho biêt: lễ đón năm mới thường diễn ra trong 3 ngày. Ngày thứ nhất (Chol Sangkran) làm lễ rước đại lịch. Mọi người tắm gội, mặc quần áo đẹp, đội cỗ lên chùa. Vào giờ tốt đã chọn, mọi người mang theo lễ vật: nhang đèn, hoa quả đến chùa làm lễ rước đại lịch Moha Sangkran. Một vị Acha, thường là vị Sư cả ở chùa, điều khiển mọi người xếp hàng đi quanh chính điện ba vòng, vừa đi vừa tụng kinh mừng năm mới. Ban đêm, những người lớn tuổi tụ họp trong giảng đường nghe sư thuyết pháp, còn thanh niên nam nữ thì tham gia các trò chơi dân gian, hát dù kê, múa lăm thôn... tại sân chùa.

Ngày thứ hai (Wonbơf) là lễ dâng cơm và đắp núi cát. Buổi sáng các phật tử làm lễ cúng Phật và dâng cơm cúng dường các nhà sư. Trước khi thọ bát, các sư tụng kinh cầu phúc cho những người đã đem thức ăn cúng dường, đồng thời làm động tác ban thức ăn cho những oan hồn uổng tử. Buổi chiều, tiến hành lễ đắp núi cát xung quanh sân chùa.

Ngày thứ ba (Lơm săk), lễ tắm tượng Phật, tắm sư. Người ta dùng nước sạch thả vào đó những bông hoa có mùi thơm, rồi dùng những nhánh hoa (hoặc chén múc nước) nhúng vào vẩy lên tượng Phật, sau đó tắm cho các vị sư cao niên, các ngôi tháp đựng hài cốt các nhà sư đã viên tịch... Đây là một nghi lễ rất quan trọng đối với đồng bào Khmer Nam Bộ vì họ tin rằng sẽ được Phật tha thứ cho những lỗi lầm thiếu sót trong năm cũ, ban sức khỏe, làm ăn được mùa, ý nguyện được thành, xóm làng yên ổn..., trong năm mới.

Trước kia, trong những ngày Tết còn có lễ té nước vào người lớn tuổi lấy may nhưng nay người ta dùng nước sạch ngâm bông hoa có mùi thơm thấm vào quần áo, đồ dùng của ông bà, cha mẹ như một lời cầu chúc may mắn.

Lần đầu tiên tổ chức Chôl Chnăm Thmây theo đúng phong tục, tín ngưỡng Phật giáo Khmer Nam Bộ tại quần thể chùa Khmer thuộc Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây (Hà Nội), nhằm giới thiệu về một nét đẹp, lễ hội truyền thống của dân tộc Việt Nam nói chung, không khí đón Tết cổ truyền của dân tộc Khmer Nam Bộ nói riêng và thể hiện sâu sắc tinh thần ngày Tết đoàn kết các dân tộc tại “Ngôi nhà chung” Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam./.