Các món ngon từ lá cách: Hương vị đậm đà miền sông nước Bến Tre
Lá cách không chỉ là một loại rau, mà còn là một loại lá cây, nếu dùng chế biến với nhiều nguyên liệu miệt vườn sẽ làm nên những món ăn mang đậm mùi vị quê hương, thưởng thức một lần thì sẽ nhớ mãi. Lá cách là một loại lá rất lạ, có mùi hăng hăng, nhưng khi kết hợp với món ăn thì rất thơm ngon; không như lá lốt, mùi của lá cách có phần dễ chịu và thanh hơn.
Dân miền Tây Nam bộ không ai không biết đến lá cách. Loại lá vườn thiên nhiên này còn được biết đến như bài thuốc tốt cho gan, giúp giải nhiệt cơ thể. Lá cách kết hợp với nhiều nguyên liệu cho ra những món ăn mang hương vị độc đáo. Đây có thể được xem là loại rau sạch vì lá cách trồng không cần phân thuốc gì cũng rất tốt tươi như một loài cây rau dại. Bữa cơm thường ngày của người dân Nam bộ không thể thiếu rau.
Những gia đình ở miền quê xứ này bữa cơm của họ đạm bạc nhưng hết sức nghĩa tình, tôm cá thì bắt ở sông rạch, rau thì ở vườn, hôm nào bữa ăn có thêm lá cách, bữa ăn như ngon hơn. Nhưng phải ăn sống mới tận hưởng hết hương vị đặc trưng của loại lá này. Người ta lựa những lá còn non, màu xanh nhạt và mùi ít nồng hơn lá già, đem chấm mắm kho hay cá linh kho lạt hoặc ăn kèm với cá chiên. Lạ miệng hơn là lá cách cuốn mắm trèn, rắc thêm ít dừa nạo thêm ớt thêm rau ăn đến mê.
Tuyệt nhất phải kể đến lá cách cuốn bánh xèo, bánh xèo người ta có thể ăn với nhiều loại rau khác nhau, thứ nào cũng tươi ngon, nhưng với nhiều người, ăn bánh xèo mà thiếu lá cách thì thiếu đi vị thơm lạ, đăng đắng dễ ghiền. Thưởng thức bánh xèo cuốn lá cách ta sẽ cảm nhận được hương thơm giòn của bánh, vị ngọt của tôm hoặc hến, vị nồng cay của của nước mắm tỏi ớt, vị đăng đắng của lá cách, tất cả hòa quyện vào nhau tạo nên một hương vị đặc trưng và độc đáo. Tại Bến Tre hiện nay có món bánh xèo hến là món đặc sản của vùng quê sông nước.
Nếu dùng lá cách để nấu canh với nguyên liệu ếch, gà là ngon nhất mà người dân còn gọi là xáo lá cách. Lá cách xắt nhỏ, sau khi nêm nếm canh vừa ăn thì cho lá cách vào, đun sôi trở lại là nhắc xuống ngay. Món này ăn phù hợp cho cả bốn mùa; vị thơm thanh tao kèm theo chút vị đăng đắng của lá cách phải nói là ngon tuyệt.
Kể cũng lạ, cái mùi hăng hắc của lá cách khi nấu chung với những sản vật đồng ruộng không những làm mất hết mùi tanh mà còn hòa quyện vào làm cho món ăn thêm đậm đà. Ngon nhất là món lươn um lá cách được xem là độc chiêu của dân Nam bộ. Lươn ngon nhất là loại lươn đồng vàng ươm, đem ướp gia vị và sả ớt, để nửa giờ cho thấm; lót một lớp lá cách xuống đáy nồi, để lươn vào rồi lại phủ thêm một lớp lá cách lên trên, cho nước dừa dảo (loại nước cốt đã lấy xong thì đến nước dảo) vào nấu chừng mười phút là lươn chín, đổ thêm nước cốt dừa là xong và nhắc xuống, múc ra đĩa, rắc thêm đậu phộng rang giã, ăn cơm cũng được, làm món nhậu cũng hay. Ếch, chuột cũng đều có thể xào với lá cách, nhưng người sành ăn cho là thịt ếch ngon hơn. Thịt ếch ướp gia vị, nhất thiết không thể thiếu ớt và sả, đem xào săn, sau đó cho lá cách xắt nhuyễn vào, làm món “lai rai” thì không thể chê vào đâu được.
Nếu vào dịp trúng mùa nấm mối và được đãi món nấm mối nướng lá cách thì quả là lộc trời ban. Nấm mối chế biến thức ăn nào cũng ngon vì hương vị thơm, ngọt, đậm đà, nhưng xào với lá cách là ngon hơn hết. Nấm mối hái và gọt sạch, ngâm nước muối loãng. Gan heo, mỡ chài nhiều hay ít tuỳ theo số lượng thực khách, xắt thành từng miếng vừa đũa gắp. Hái vài nắm lá cách non rửa sạch để cuốn những thứ nêu trên cho vào gắp tre nướng là có thêm món nắm mối nước lá cách. Món này phải chấm muối ớt, mà muối hột rang đâm với ớt hiểm xanh mới đúng điệu.
Những món ngon từ lá cách mang đậm dấu ấn của một thời khẩn hoang. Mấy năm nay sống xa quê, mỗi lần về quê tôi lại thèm những món ăn được chế biến từ lá cách do chính tay mẹ tôi làm. Cái hương vị mộc mạc nhưng ấm áp ấy như những kỷ niệm tuổi thơ tôi không bao giờ quên./.
