Bảo tàng Quảng Ninh: Công trình kiến trúc - nghệ thuật độc đáo
Bảo tàng Quảng Ninh nằm trong cụm công trình Bảo tàng - Thư viện ở phường Hồng Hải (TP. Hạ Long) bên bờ vịnh Hạ Long - di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới.
Lấy ý tưởng từ hình tượng than đá - loại khoáng sản đặc trưng của Quảng Ninh, kiến trúc sư người Tây Ban Nha Salvador Perez Arroyo đã giúp Bảo tàng - Thư viện Quảng Ninh đoạt giải Công trình của năm 2013.
Đặc biệt, tòa nhà được lắp 14.000m² kính bán cường lực có khả năng chống tự vỡ do biến đổi nhiệt. Bằng những thủ pháp kiến trúc táo bạo, phần vỏ ngoài của tòa nhà được thiết kế như một tấm gương khổng lồ phản chiếu hình ảnh di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long.
Không gian chính của Bảo tàng gồm 3 tầng, phác họa những nét cơ bản và đặc trưng nhất về vùng đất Quảng Ninh theo cả không gian và thời gian, từ xưa đến nay, từ miền núi tới đồng bằng, vùng biển với những hiện vật mang hàm lượng giá trị khoa học cao. Trái với màu đen bên ngoài, trắng lại là màu sắc chủ đạo cho không gian bên trong nhằm làm nổi bật các hiện vật trưng bày.
Ngay khi bước vào tầng trệt của khối nhà bảo tàng, du khách sẽ được chiêm ngưỡng bộ xương cá voi và mô hình thuyền buồm. Tầng 1 bố trí các cột trưng bày dạng ống núi được làm từ những chất liệu hiện đại như hệ khung thép, lan can kính cường lực. Mỗi ống núi là một không gian riêng của quá trình kiến tạo địa chất, biển và hệ sinh thái biển, động thực vật đặc hữu, các loài côn trùng. Đặc biệt là lớp vải bao phủ in hình ảnh núi đá vịnh Hạ Long kết hợp với công nghệ trình chiếu ánh sáng tạo hiệu ứng nước khiến du khách có cảm giác như đang đi giữa lòng đại dương vậy.
Tầng 2 của khối nhà thiết kế theo mô hình con thuyền bằng gỗ giới thiệu Quảng Ninh qua các thời kỳ tiền sử, sơ sử, chiến thắng Bạch Đằng, kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ và văn hóa Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử.
Nếu khu vực trưng bày Quảng Ninh thời chống Pháp được thiết kế với rừng cây bao phủ tượng trưng cho chiến khu Đông Triều anh hùng thì thời kỳ chống Mỹ lại được đặt trong không gian tựa như khoang máy bay, gợi nhớ về chiến công của lực lượng không quân.
Không gian văn hóa tâm linh gắn với Yên Tử và thiền phái Trúc Lâm được bố trí một khu vực riêng. Tại đây có mô hình chùa Đồng và nhiều hiện vật cổ quý báu, thêm vào đó là màn hình lớn trình chiếu hình ảnh trực tiếp từ Khu di tích và danh thắng Yên Tử 24/24h. Ngay cạnh đó là không gian của các hiện vật di sản nhà Trần ở Đông Triều.
Tại tầng 3, du khách sẽ được tham quan không gian trưng bày các thành tựu kinh tế, bản sắc văn hóa đặc trưng của các dân tộc tỉnh Quảng Ninh; những hình ảnh Bác Hồ về thăm và làm việc tại Quảng Ninh; những hiện vật được sử dụng trong hoạt động khai thác mỏ, đặc biệt là ngành than qua mô phỏng hệ thống hầm lò khai thác than với những cột gỗ, vì kèo, xe kéo… nhằm giúp người xem có những trải nghiệm thực tế về ngành công nghiệp này.
Toàn bộ lịch sử ngành công nghiệp khai thác than Quảng Ninh từ thời Nguyễn, Pháp thuộc cho đến ngày nay được phác họa tương đối đầy đủ tại đây. Một hầm lò khai thác than tỉ lệ 1:1 mô phỏng với những cột chống, xe goòng, công nhân mỏ đang làm việc... sẽ đem đến những cảm nhận chân thực, sống động nhất cho du khách, tựa như bước vào một hầm lò thực sự.
Không gian trưng bày về văn hóa, đời sống của 14 dân tộc tỉnh Quảng Ninh như Kinh, Dao, Sán Dìu, Tày, Hoa… với những mái nhà, cột gỗ, đồ dùng được mang từ nơi sinh sống của người dân bản địa về tạo dựng thành.
Không gian cuối cùng của Bảo tàng là nơi trưng bày hình ảnh Bác Hồ với Quảng Ninh - nơi vinh dự được đón Bác về thăm 7 lần. Cùng với những tư liệu lịch sử khác, đây thực sự là nơi có ý nghĩa giáo dục cho thế hệ trẻ hôm nay.
Được kết nối với các điểm du lịch như cụm di tích và danh thắng núi Bài Thơ (núi Bài Thơ, đền Đức ông Trần Quốc Nghiễn, chùa Long Tiên), khu nhà thờ xứ Hồng Gai…, Bảo tàng Quảng Ninh là sản phẩm du lịch đặc sắc chứa đựng các giá trị về đời sống sinh hoạt, sản xuất và lao động hàng ngày của người dân địa phương. Với kiến trúc độc đáo, không gian đẹp, nhiều hiện vật trưng bày có giá trị, Bảo tàng Quảng Ninh trở thành sản phẩm du lịch mới, thu hút đông đảo người dân và du khách tới tham quan./.
