Canh bon mật đắng: món ngon bình dị của người Thái, Sơn La
Phù Yên (Sơn La) không hẳn là chỉ toàn đồi núi. Phù Yên chứa trọn cánh đồng mường Tấc mênh mông rộng lớn.
Hẳn ai cũng từng có lần được nghe câu "Nhất Than nhì Lò tam Thanh tứ Tấc". Ðấy là bốn cánh đồng rộng lớn của vùng Tây Bắc. Trên mảnh đất này, người Thái cũng có rất nhiều món ăn dân dã, ngon. Một trong những món đó là món canh bon mật đắng.
Vì có nhiều cánh đồng chiêm chũng cho nên ở đây có rất nhiều bon. Món canh bon được đồng bào ở đây gọi là bon ngọt, trồng ở các thửa ruộng sau khi thu hoạch lúa xong.
Cây bon ngọt khác với một loại cây cũng có tên là bon mọc hoang dại trên đồng vốn thường được dùng làm thức ăn cho chăn nuôi gia súc. Ðồng bào ở đây đã hái lấy bẹ của cây bon ngọt về, rồi nhặt rau kiểu như nhặt rau bí, bóc hết lớp vỏ ngoài của thân, rồi tiếp tục với việc cắt bon thành từng khúc nhỏ rồi ngâm vào trong nước muối khoảng mười phút. Với bon ngọt đã được ngâm như trên thì bạn có thể dùng để xào hay nấu canh.
Với món bon mật trâu, đồng bào ở đây dùng bon ngọt đã được nhặt để nấu canh như cách làm với các loại rau thông thường. Khi nào nồi canh sôi, ta thái miếng mật trâu khô treo trên bếp lửa cho vào nồi canh. Tùy theo khẩu vị mà ta cho ít hay nhiều lượng mật trâu. Lúc sắp ăn ta bỏ vào nồi canh một vài lá chanh. Thế là ta đã có một nồi canh rất ngon và bổ. Nồi canh có vị ngọt thanh của bon ngọt cộng với vị đắng vừa phải của mật trâu, ngoài ra còn có vị thơm của lá chanh.
Canh bon mật đắng là món ăn rất dân dã mà đồng bào Thái ở Sơn La đã sáng tạo ra trong hoàn cảnh cuộc sống khó khăn. Trong những ngày đông giá rét được ngồi cùng gia đình quây quần bên mâm cơm mà trong mâm có bát canh bon mật trâu tỏa làn hơi nghi ngút bạn sẽ thấy ấm lòng hơn và bạn sẽ thấy được vị ngọt lịm, đăng đắng của canh, nó cũng ấm áp bình dị như con người Tây Bắc vậy.
