Thanh tao bún mực Lagi (Bình Thuận)

Đó là vị đậm đà của biển cả, vị thơm bùi của đồng đất, cộng thêm sự khéo léo của bàn tay con người đã mang đến ấn tượng khó quên của món ăn tưởng như thông dụng này.

Tôi từng rất chú ý khi lần đầu đặt chân tới Lagi (Bình Thuận), vùng đất nhiều núi nhưng lại giáp biển. Vùng đất mà trong một vài lần thay đổi địa giới hành chính, từ miền Trung nó dịch qua miền Đông và giờ lại trở thành miền… Trung. Và, cũng như nhiều dải đất ven biển khác ở nước ta, Lagi luôn dồi dào sản vật từ biển. Đó cũng chính là nguyên nhân mà nhiều món ẩm thực độc đáo ở Lagi đều mang đậm dấu ấn của biển khơi, từ cá hấp, cua hay tôm ghẹ, ốc nướng…

Đặc biệt trong số đó chính là mực lá và mực cơm. Thật kỳ lạ, mực ở Lagi dường như ngọt và chắc hơn mực ở nơi khác, nhất là mực cơm. Điều này hoàn toàn không phải là nhận định cảm tính bởi có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mực ở những vùng nước biển có độ mặn cao thì thịt sẽ ngon ở vùng biển có độ mặn thấp. Mà thực tế, từ vùng Cà Ná (Ninh Thuận) tới Bình Châu (Bà Rịa Vũng Tàu), vùng ven biển được coi là có độ mặn cao nhất ở thềm lục địa biển Việt Nam. Chính vì thế, Lagi, dải đất nằm giữa hai địa danh trên, là một trong những nơi mà nghề khai thác mực phát triển nhất ở cả nước.

Về món bún mực, tôi nhớ rõ lần đầu mình thưởng thức là một buổi sáng ở cảng cá Lagi, khi những ánh bình minh đang ngập tràn trên một trong những cảng cá lớn nhất miền Trung. Thú thực, tôi đã bất nhờ khi biết rằng chỉ từ mực và bún, cùng một vài lát cà chua thái mỏng, mấy cọng hành ngò mà lại có thể tạo thành món ăn độc đáo khá lạ không thể nào quên như vậy.

Bà bán bún, một người xứ núi Hàm Tân nhưng hơn ba mươi năm trước theo chồng về miền biển đã yêu và thương mảnh đất này. Bà bảo, bún mực ở Lagi là món thông dụng, do nguyên liệu nhiều, đặc biệt là mùa biển như hiện nay. Tuy nhiên, đế bún mực thanh ngọt, chắc chắn phải chọn nguyên liệu là mực cơm, loài mực lạ lùng bởi tuy nhỏ bé như ngón tay nhưng trong bụng lại chứa toàn là trứng, nhỏ li ti, trắng như hạt cơm vậy.

Mực cơm, khác với mực thông thường là có cơm ở bên trong bởi đó là mùa mực sinh sản. Với người dân vùng ven biển Lagi, mực cơm rất khó đánh bắt và chỉ xuất hiện vài tháng trong năm, từ đầu mùa mưa tháng Bảy mà thôi. Khi ấy, những ghe đánh mực phải thả lưới sâu hơn, vì mực chìm dưới tầng đáy chứ không nổi tầng mặt như mực lá bình thường. Dường như, mực cơm chính là bí quyết đầu tiên làm lên món bún mực ngọt ngào khó quên ở Lagi.

Được biết, ở Lagi, bún mực không phải là đặc sản bởi đây là món ăn dân dã, thông dụng, được bày bán nhiều nơi. Từ những góc nhỏ của thị xã, tới tuyến đường quốc lộ đông đúc hay tận khu Kê Gà hẻo lánh. Dường như, bún mực chính là một phần của cuộc sống người dân Lagi, không phải bởi nó được kết hợp từ hai thứ nguyên liệu thiêng liêng nhất mà đất mẹ và biển cả đã ban cho con người nơi đây. Mà bởi, nó chính là điều giản dị nhất mà vùng đất này níu chân bất cứ ai tìm đến với Lagi vậy./.