Trải nghiệm văn hóa ẩm thực của người Hrê – Quảng Ngãi
Các món ăn của đồng bào dân tộc Hrê được chế biến từ những nguyên liệu mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất nơi này, tuy dân dã, nhưng hấp dẫn du khách. Mỗi món ăn đều có ý nghĩa và tượng trưng cho mỗi mùa riêng biệt. Nếu là mùa xuân, đến với núi rừng Ba Tơ bạn hãy thưởng thức món thịt trâu nướng lá lốt hay nấu xà bần, món heo ki luộc, gà re luộc nấu cháo chấm muối ớt...
Khi tiết trời vào xuân, vạn vật đều tươi tốt, đồng bào Hrê có tập tục giết thịt heo, bò để cúng thần, cúng trời đất. Sau lễ cúng, cả làng cùng nhau thưởng thức các món ăn truyền thống. Các món ăn được chế biến rất dân dã. Đối với món thịt trâu nướng, thì chọn những miếng thịt đùi có thớ thịt khá dày đem thái nhỏ thành hình chữ nhật to bằng hai đốt của ngón tay giữa.
Sau đó, dùng xiên tre xiên thịt thành lụi rồi nướng qua lửa than hồng. Để món thịt trâu thơm lừng, giữ được hương vị đặc trưng, người Hrê không tẩm gia vị vào thịt. Trước lúc nướng, giã muối hột với ớt hiểm để sẵn. Thịt vừa nướng xong được bày ra lá chuối, rồi cứ vậy chấm ăn ngay với muối ớt.
Nếu là món thịt trâu nấu xà bần, thì chọn đoạn ruột non, huyết, da, thịt cắt thành miếng rồi rửa sạch. Sau đó cho tất cả vào nồi đồng, đổ nước xâm xấp, nấu khoảng 30 phút thì nhắc xuống, cho vào nồi lá sưng (còn gọi là lá poot) và trái sả (trái m’du), để món xà bần thơm ngon hơn. Với người Hrê, khi nấu xong vừa bắc khỏi bếp than hồng là mọi người ngồi quây quần bên nhau để thưởng thức, bởi khi còn nóng món ăn sẽ ngon hơn.
Đến Ba Tơ trong mùa nước trong, bạn đừng quên thưởng thức món cá niêng nướng chấm muối ớt. Lúc này, khi dòng sông, con suối không còn ầm ào, nguồn nước trong vắt, cá niêng bắt đầu bơi ngược dòng thác, ăn rong rêu và phù du nên khá sạch và thịt rất thơm. Ăn cá niêng nướng hay luộc chấm muối ớt đều đọng lại nơi đầu lưỡi dư vị vừa béo, vừa đắng rất đặc trưng.
Sau khi thưởng thức món ăn, bạn nên rít một hơi rượu cần của người Hrê. Rượu cần mang đậm hương vị của núi rừng, được chế biến từ nguyên liệu núi rừng mang lại, như củ mì, cơm lúa rẫy, men rừng...
Sau khi thưởng thức ẩm thực, uống rượu cần, du khách sẽ được thưởng thức các món ăn tinh thần của người Hrê, đó là tiếng chiêng, tiếng đàn b’râu, b’rooc. Đồng bào Hrê thường nhảy múa quanh đống lửa hồng trước đó dùng để nướng thịt, và rồi điệu hát xà ru, ca lêu, ca choi... vang vọng khắp núi rừng.
Hiện nay, chỉ cần đến Bảo tàng Khởi nghĩa Ba Tơ là có cơ hội được thưởng thức văn hóa ẩm thực của đồng bào Hrê. Tại đây, trong không gian nhà sàn được phục dựng nguyên bản, cùng với những món ăn hấp dẫn, bạn có thể dùng các món rau do đồng bào hái từ trên rừng như rau ranh ốc đá, rau dớn...
Cùng với thưởng thức ẩm thực, bạn có thể xem đồng bào dệt thổ cẩm, xem hình ảnh, hiện vật qua các cuộc đấu tranh của đồng bào Hrê để hiểu hơn về con người và vùng đất Ba Tơ anh hùng./.
