Danh lam thắng cảnh Mã Pì Lèng nằm trên địa bàn 3 xã: Pải Lủng, Pả Vi và Xín Cái, đồng thời nằm trên đỉnh núi cao 1.500m so với mặt nước biển, với diện tích được khoanh vùng bảo vệ là 796,25ha. Từ chân đèo đến đỉnh đèo, các nhà khoa học của Viện Địa chất khoáng sản đã tìm thấy lớp lớp các giá trị về thạch cổ học, cổ sinh, kiến tạo, địa mạo… các dấu ấn do chuyển động kiến tạo được phản ánh đầy đủ các pha hoạt động tân kiến tạo khác nhau từ giai đoạn cổ thạch có niên đại (cách nay khoảng trên 200 triệu năm). Danh lam thắng cảnh Mã Pì Lèng bao gồm: Đèo Mã Pì Lèng được coi là khu vực di sản đặc sắc về địa chất và cảnh quan; khu vực đỉnh đèo được đánh giá là một trong những điểm quan sát toàn cảnh vào loại đẹp nhất ở Việt Nam; hẻm vực sông Nho Quế là một trong những thung lũng kiến tạo độc nhất vô nhị ở Việt Nam.
Bên cạnh những giá trị về cảnh quan, địa chất địa mạo, đoạn đường Mã Pì Lèng còn là nơi ghi dấu ấn “Cuộc trường trinh phá đá mở đường Hạnh phúc nói chung và còn được ghi trong tấm bia đá ở đây”. Bằng sức người với những dụng cụ như búa, xà beng… không có sự trợ giúp của máy móc trong suốt 5 năm ròng, trên công trường Mã Pì Lèng lúc nào cũng có trên 1.000 thanh niên Mèo Vạc song đã phải mất gần 2 năm mới hoàn thành đoạn đèo… Ngày 16/11/2009, Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch đã ký Quyết định số 4194 xếp hạng di tích danh lam thắng cảnh Quốc gia đối với Mã Pì Lèng làm cơ sở pháp lý cho việc bảo tồn, phát huy giá trị của di tích danh lam thắng cảnh này. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi để huyện Mèo Vạc cũng như tỉnh có điều kiện quảng bá, khai thác và phát triển du lịch có hiệu quả. Được sự uỷ quyền của Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL, đồng chí Nguyễn Trùng Thương, Giám đốc Sở VH,TT&DL tỉnh đã trao Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia Mã Pì Lèng cho lãnh đạo UBND huyện Mèo Vạc và lãnh đạo UBND 3 xã nói trên trong niềm vui phấn khởi của mọi người chứng kiến.