Bắc Mê gìn giữ bản sắc văn hóa của người Dao đỏ
Bà Triệu Thị Nái, thôn Phia Boóc, xã Giáp Trung hoàn thiện một số họa tiết của chiếc áo yếm.
Đến thăm và chứng kiến cuộc sống của người Dao đỏ xã Giáp Trung, chúng tôi cảm nhận được cái hồn văn hóa dân tộc đang được bà con chung tay giữ gìn. Anh Trương Văn San, Bí thư Chi bộ thôn Phia Bioóc, xã Giáp Trung, cho biết: Thôn có 27 hộ, hơn 160 khẩu, với 100% là dân tộc Dao đỏ. Những năm gần đây, nhờ sự quan tâm, đầu tư của Đảng, Nhà nước; đời sống người Dao đỏ nơi đây đang ngày được nâng cao, kinh tế phát triển; nhiều gia đình đã lắp đặt thiết bị Wifi, mở cửa hàng kinh doanh... Mặc dù vậy, bà con vẫn giữ được nhiều phong tục truyền thống của dân tộc mình, như: Lễ cúng, cưới hỏi, ma chay, trang phục, tiếng nói và nếp sinh hoat.
Sau một ngày trải nghiệm thực tế; những nét văn hóa mà chúng tôi dễ dàng nhìn thấy chính là trang phục truyền thống của phụ nữ Dao đỏ. Với phụ nữ Dao đỏ, chuyện ăn mặc rất được coi trọng; trang phục của họ thể hiện sự sáng tạo, tinh tế trên từng đường kim, mũi chỉ. Bộ trang phục truyền thống hoàn chỉnh của người Dao đỏ, gồm: Khăn, mũ, áo, quần, thắt lưng. Những bộ trang phục đẹp, cầu kỳ phải có 5 màu cơ bản phối với nhau; khi mặc, các hoa văn được kết hợp rất hài hòa, đẹp mắt. Riêng trang phục của nam giới thì đơn giản hơn, chỉ là quần, áo màu đen với hàng cúc cài bằng vải cuốn. Các trang phục truyền thống này đều do phụ nữ tự may cho mọi người trong gia đình. Ngoài công việc làm nương, bếp núc; mỗi khi rảnh rỗi, phụ nữ người Dao lại ngồi may vá, thêu thùa trang phục truyền thống.
Qua lời giới thiệu của Bí thư Chi bộ thôn, chúng tôi tìm đến nhà bà Triệu Thị Nái, thôn Phia Bioóc và được bà chia sẻ: Áo của dân tộc Dao đỏ bao giờ cũng có bông đỏ, dù to hay nhỏ. Cổ áo, vạt áo, tay áo đều có viền khác nhau. Đặc biệt, chiếc áo yếm thiết kế rất khó với những trang trí cầu kỳ, họa tiết, hoa văn phải thêu từng nét tỉ mỉ, công phu. Khăn vấn đầu được làm bằng vải chàm gấp nhỏ quấn, giờ được cải tiến làm bằng xốp cho chị em dùng khi đội sẽ nhẹ hơn. Trước đây, người phụ nữ ai cũng mặc bộ trang phục truyền thống, kể cả đi làm đồng.
Đồng chí Lưu Bá Cường, Trưởng phòng Văn hóa huyện Bắc Mê, cho biết: Không chỉ riêng ở Giáp Trung, người Dao đỏ ở các xã: Đường Hồng, Đường Âm, Phú Nam... vẫn lưu giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống lâu đời của dân tộc mình; đây là điều rất đáng trân trọng; đáng quý hơn là việc người Dao đỏ luôn có ý thức truyền dạy lại văn hóa, phong tục cho các thế hệ sau. Thời gian tới, chúng tôi sẽ khôi phục lại một số nghề truyền thống, như: Rèn thủ công, đan lát, may quần áo... của người Dao.
Ngày nay, một số nét văn hóa lâu đời của người Dao đỏ đang có dấu hiệu mai một; do thế hệ trẻ đi làm ăn xa, hoặc chưa mặn mà trong việc lưu giữ những bản sắc… Chính vì thế, ngành Văn hóa và các cấp chính quyền địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền về bảo tồn văn hóa phi vật thể; tổ chức nhiều chương trình văn hóa, thể thao để văn hóa dân tộc Dao đỏ được cả cộng đồng chung tay lưu giữ./.
