Điện Biên: Nghề làm bánh khẩu xén, chí chọp là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Nghề làm bánh khẩu xén, chí chọp của người Thái trắng ở thị xã Mường Lay là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Người Thái trắng ở thị xã Mường Lay từ lâu được biết đến với đôi bàn tay khéo léo đã tạo nên loại bánh khẩu xén, chí chọp thơm ngon đặc trưng mà không nơi đâu có được. Từ món ăn đặc trưng vào ngày Tết của người Thái ở Mường Lay, bánh khẩu xén, chí chọp nay đã trở thành sản phẩm độc đáo được người tiêu dùng ưa chuộng.

Khẩu xén được làm từ gạo nếp và củ sắn tươi, sau khi nấu chín sẽ được giã, xay thành bột, cho thêm trứng gà, đường hoặc muối để thêm phần gia vị cho bánh. Sau đó dùng con lăn để dàn bánh thành miếng mỏng mang phơi trong bóng râm đến khi bánh se lại cắt thành từng miếng nhỏ theo hình thù tùy ý. Bánh khẩu xén có 4 màu chính là: trắng từ gạo, đỏ từ gấc, vàng đặc trưng của bánh sắn, màu tím của nếp cẩm.

Khẩu xén là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết của đồng bào Thái trắng ở Mường Lay. Bánh thường được các gia đình người Thái ở thị xã Mường Lay làm quanh năm, nhưng từ tháng 10 đến tháng 12 âm lịch thì sản phẩm này được làm nhiều hơn để phục vụ nhu cầu Tết của người dân. Khi Tết đến, Xuân về, khắp bản làng người Thái trắng ở Mường Lay lại nhộn nhịp tiếng chày, chị em phụ nữ lại cùng nhau quây quần làm bánh khẩu xén để dùng và làm quà biếu. 

Bánh chí chọp được làm từ thứ gạo nếp ngon nhất, dẻo nhất. Gạo ngâm qua đêm để ráo nước rồi cho vào chõ đồ thành xôi. Khi xôi nguội cán mỏng, phơi khô, sau đó có thể rán rồi sử dụng. Bánh chí chọp có 3 màu chính là trắng, tím và cam, đây là màu sắc của gấc và lá nếp. 

Từ món ăn cổ truyền trong những ngày Tết của đồng bào Thái trắng ở Mường Lay, bánh khẩu xén và chí chóp đã trở thành một món ăn mang đậm nét văn hóa ẩm thực độc đáo và hấp dẫn của Mường Lay nới riêng, tỉnh Điện Biên nói chung.

Với cách chế biến đơn giản, dễ sử dụng, hương vị thơm ngon phù hợp với khẩu vị của nhiều người. Do đó bánh khẩu xén và chí chọp được nhiều người lựa chọn để sử dụng trong những ngày Lễ, Tết hoặc trong những bữa ăn gia đình.

Hiện nay, bánh khẩu xén, chí chọp không chỉ là món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái trắng ở Mường Lay mà đã trở thành sản phẩm hàng hóa trên thị trường được đông đảo người dân, du khách gần xa ưa thích.

Nếu có dịp đến với Mường Lay, du khách đừng bỏ lỡ việc thưởng thức bánh khẩu xén, chí chọp và cùng ngắm cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng. Ở đó, người dân Mường Lay luôn thân thiện và giàu lòng hiếu khách sẽ chỉ cho bạn cách làm khẩu xén, hay chí chọp và thưởng thức loại bánh cổ truyền mà đồng bào Thái trắng thường làm để đãi khách, hoặc làm quà biếu người thân và bạn bè nơi xa.

Quỳnh Vy