Bao bọc lấy chùa Hang là khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp.

Chùa Hang (tên chữ Thiên Khổng thạch tự) nằm ở phía Đông Bắc núi Thới Lới (huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi), là ngọn núi cao nhất trong 5 ngọn núi trên đảo. Người xưa khéo có tầm nhìn, đã tận dụng hang động nằm sâu trong lòng núi, sát bên bờ biển để tạo dựng cảnh chùa.

Chùa Hang-thực chất là hang động lớn nhất đảo dùng để thờ Phật, được tạo thành từ thế kỷ 16, từ một vách đá dựng đứng cao gần 20m ở ngọn Thới Lới. Hang có bề ngang 20m, ăn sâu vào núi khoảng 24m theo kiểu hàm ếch. Ở trong hang có những kỷ đá, giường đá rất đẹp. Trước cửa hang là dãy bàng cổ thụ cành lá sum xuê phủ kín. Khách đến chùa Hang để ý sẽ thấy tượng Phật bà Quan Âm hướng ra biển ở phía trước dãy bàng cổ thụ.

Chùa Hang là quà tặng của thiên nhiên ban tặng cho người dân đảo Lý Sơn. Cái hay ở chùa Hang là cảnh vật gần như nguyên bản từ hàng trăm năm trước. Phía trên chùa Hang là những vách đá tự nhiên có hình gợn sóng khá lạ mắt. Bên trong hang, nước rơi tí tách từ trên vách núi xuống giúp du khách cảm giác như đặt chân vào một thế giới huyền ảo. Bên trong chùa Hang mát vào mùa hè, còn mùa đông lại vô cùng ấm áp. Hỏi đường đến chùa Hang, tôi được biết đây là ngôi chùa cổ có tên dân gian là “chùa không sư”. Quả thực ở chùa không có sư sãi, không có tiếng tụng kinh, niệm phật. Cũng bởi chùa trong hang đá nên du khách đến đây thường thì một đôi hay cả đoàn cũng chỉ thắp một nén hương, để tỏ lòng thành và cũng bởi phật tại tâm.

Sách “Đại Nam nhất thống chí” của Quốc sử quán triều Nguyễn có viết về chùa Hang: “Phía đông đảo có động, trên động có chùa mấy gian, có giường đá, kỷ đá, bên hữu động có giếng nước trong ngọt, xung quanh cây cối tốt tươi, khi có giặc biển thì dân địa phương ẩn nấp nơi đây”.

Về gốc tích của chùa Hang, theo gia phả của tộc họ Trần trên đảo truyền lại, cách đây hơn 400 năm, có vị quan tên là Trần Thành nhận lệnh vua ra canh giữ đảo Lý Sơn. Tại đây, ông đã khai phá và lập ra chùa Hang. Đó cũng là lý do ở chùa Hang, ngoài việc thờ phật, thờ thập nhị Diêm Vương... còn có ban thờ các vị tổ họ Trần có công lập chùa Hang và 7 vị tiền hiền làng An Hải. Để khẳng định công lao của họ Trần với danh lam thắng cảnh này, trước cửa chùa có hai trụ biểu ghi đôi câu đối bằng chữ Hán, dịch nôm là: “Họ Trần là người đầu tiên lập ra chùa Hang” và “Mọi điều tốt đẹp đều quy về nơi cửa Phật”.

Vào những dịp lễ Vu Lan hay Phật Đản, ngày giỗ các vị tiền hiền, ngày tưởng nhớ tri ân đội hùng binh Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải, các hoạt động tâm linh thường được diễn ra ở chùa Hang. Ngư dân Lý Sơn tâm niệm, Phật bà Quan Âm ở chùa Hang luôn chở che, phù hộ cho những chuyến ra biển. Chính vì lẽ đó, chùa Hang ngày càng có vị trí tâm linh đặc biệt trong lòng người dân nơi huyện đảo tiền tiêu này.