Du lịch tái tạo giúp “chữa lành” môi trường du lịch

Du lịch tái tạo - du lịch “chữa lành”

Những hàng cây xanh do du khách trồng mới tại các khu du lịch, những con kênh dẫn nước không bị rác bẩn gây ô nhiễm, những bãi tắm chỉ có cát vàng và biển xanh… đó là hình ảnh tại điểm du lịch thân thiện với môi trường vào bậc nhất tại Thái Lan hiện nay, đảo Koh Tachai.

Tuy nhiên, hầu hết du khách khi đến Koh Tachai hiện nay đều không biết rằng, đảo Koh Tachai đã từng là một điểm đến du lịch nổi tiếng trước đây, từng được mệnh danh là “viên ngọc quý” trong Vườn Quốc gia Quần đảo Similan, tỉnh Phang Nga, Thái Lan. Tuy nhiên, sự quá tải du lịch, thiếu kiểm soát, thiếu ý thức của du khách và người dân trong một thời gian dài khai thác du lịch đã khiến đảo Koh Tachai phải đóng cửa hoàn toàn để khắc phục các hậu quả về môi trường vào tháng 5/2016. Và phải đến 9 năm sau đó, tháng 4/2025 đảo Koh Tachai mới có thể mở cửa trở lại đối với du khách.

Sau nhiều năm phục hồi hệ sinh thái, chính quyền Koh Tachai hiện nay đang tập trung vào việc đảm bảo các hoạt động du lịch bền vững và bảo tồn vẻ đẹp tự nhiên của hòn đảo. Koh Tachai hiện nay nổi tiếng bởi một loại hình du lịch mới, du lịch tái tạo (Regenerative Tourism).

Tương tự như ở Koh Tachai, thiên đường du lịch biển đảo Boracay, Philippines cũng từng phải đóng cửa để cải tạo môi trường vào tháng 4/2018. Quyết định đóng cửa đảo Boracay vấp phải những phản ứng trái chiều từ phía dư luận, doanh nghiệp du lịch và cả du khách. Tuy nhiên, các nhà chức trách Boracay cho rằng, việc đóng cửa du lịch để cải tạo, phục hồi môi trường tự nhiên là cần thiết.

Sau khi mở cửa trở lại hoạt động du lịch, chính quyền Boracay đã tạo cơ hội cho du khách chung tay bảo tồn và phát triển vì một Boracay tốt đẹp hơn với lời cam kết: “Hãy đảm bảo rằng khi đi du lịch, chúng ta đang đi du lịch theo cách làm cho những điểm đến được tái tạo và phát triển hơn trong tương lai”.

Nói về định hướng phát triển du lịch tái tạo, bà Anna Pollock, chuyên gia nghiên cứu chiến lược cho các tổ chức du lịch toàn cầu, cho rằng: Chiến lược phát triển du lịch bền vững đang được chú ý nhiều hơn trên toàn cầu hiện nay là du lịch tái tạo, không chỉ nhằm mục đích giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng mà còn nhằm mục đích sử dụng du lịch để phục hồi và tái tạo, tạo ra những kết quả tích cực cho thiên nhiên, cộng đồng và cả chính du khách.

Theo các chuyên gia, du lịch tái tạo không phải một sản phẩm du lịch mà là một phong trào xã hội và môi trường. Phong trào kêu gọi các khách sạn, công ty du lịch, du khách và người dân cùng chung mục tiêu hướng tới phát triển du lịch bền vững, không dừng lại ở việc giảm thiểu tác động, hoặc không tác động tới môi trường, mà hơn thế là những tác động tích cực, “chữa lành” môi trường du lịch.

Koh Tachai hiện nay nổi tiếng bởi một loại hình du lịch mới, du lịch tái tạo. (Ảnh: Similan_KohTachai)

“Không mang gì về ngoài những bức ảnh, không để lại gì ngoài những dấu chân” là thông điệp khá phổ biến trong những năm trở lại đây tại nhiều điểm đến ở Việt Nam và trên thế giới, nhằm bảo vệ môi trường tự nhiên. “Tuy nhiên, ý tưởng du lịch đang được quan tâm hơn hiện nay là “khi du khách rời đi, họ sẽ để lại một điểm đến du lịch tốt đẹp hơn cho tương lai” đang trở thành chuẩn mực mới cho du lịch, cho sự phát triển bền vững dựa trên cơ sở các bên tham gia được trải nghiệm sự phục hồi và chữa lành đối với cả thiên nhiên, văn hóa và con người”, ông Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế du lịch chia sẻ.

Du lịch tái tạo thúc đẩy phát triển bền vững

Trên toàn cầu, xu hướng đi du lịch đang thúc đẩy sự tăng trưởng các loại hình du lịch bền vững, du lịch xanh mạnh mẽ. Nghiên cứu từ Booking.com cho thấy 76% du khách muốn du lịch thân thiện với môi trường hơn, và hơn 70% sẵn sàng tham gia các hoạt động giúp bảo vệ, hồi sinh những địa điểm họ ghé thăm. Những du khách này đang tìm kiếm những trải nghiệm sâu và có ý nghĩa, ý nghĩa không chỉ với riêng bản thân mà còn ý nghĩa với môi trường và cộng đồng, vượt ra ngoài sự hưởng thụ và tiện lợi. Họ muốn biết đồng tiền của họ đang tạo ra tác động như thế nào đến thế giới xung quanh.

Chiến dịch “Clean Up Sơn Trà - Lặn biển dọn rác, giải cứu san hô” được nhiều người dân và du khách tham gia, ủng hộ. (Ảnh: chiến dịch Clean Up Sơn Trà)

Tại Việt Nam, các sản phẩm tour gắn với định hướng du lịch tái tạo đã xuất hiện từ vài năm trước và nhận được sự hưởng ứng tích cực từ các doanh nghiệp lữ hành, người dân địa phương và cả du khách. Đặc biệt là thời gian gần đây, nhiều chiến dịch vì môi trường du lịch bền vững đã từng được các công ty du lịch, chính quyền ở điểm đến tổ chức trên khắp các tỉnh, thành. Điển hình có sự thành công của tour “Mỗi du khách một cây xanh cho Đà Lạt” thu hút được rất nhiều du khách tham gia, đặc biệt là du khách trẻ. Mô hình “nhóm Phú Quốc sạch và xanh” đã kêu gọi du khách trở thành tình nguyện viên bảo vệ môi trường du lịch, mô hình “Clean Up Sơn Trà - Lặn biển dọn rác, giải cứu san hô” hay chiến dịch “Hãy làm sạch biển” ở Quảng Ninh… cũng đều rất được du khách, doanh nghiệp, người dân ủng hộ, hoan nghênh.

Ông Nguyễn Ngọc Toản, người sáng lập Cộng đồng Du lịch có trách nhiệm (WAFORT), cho biết: “Du lịch tái tạo không phải một sản phẩm du lịch hay một hoạt động riêng lẻ, mà phải là chiến lược chung, trong đó các doanh nghiệp lữ hành có vai trò như người hướng dẫn, đồng hành cùng du khách. Điều quan trọng nhất là phải để du khách tự thực hiện hành vi có trách nhiệm của mình”.

Chúng ta nên chủ động tác động tích cực đến môi trường du lịch, để thúc đẩy phát triển du lịch ngày càng tốt hơn. (Ảnh: chiến dịch Clean Up Sơn Trà)

Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Du lịch cho rằng, “du lịch tái tạo” không chỉ liên quan đến môi trường tự nhiên, mà sâu hơn thế là môi trường văn hóa, nơi những di sản văn hóa không chỉ được bảo tồn, mà còn là phục dựng những di sản đã mai một và để di sản tái hòa nhập đời sống cộng đồng. Tức là thay vì tiếp tục khai thác các điểm đến nổi tiếng một cách thông thường như trước kia, các doanh nghiệp tập trung thiết kế trải nghiệm sâu tại các không gian văn hóa cộng đồng, làng nghề truyền thống, “di sản sống”. Khách du lịch không chỉ là người “đi qua” trải nghiệm, mà trở thành người “tham dự” và góp phần “tái tạo”, làm giầu thêm các sản phẩm văn hóa cũng như môi trường thiên nhiên nơi du khách đi qua.

Du lịch xanh, du lịch bền vững không nên dừng lại ở việc giảm thiểu tác động hoặc không tác động đến môi trường, cả môi trường tự nhiên và văn hóa. Hơn thế, chúng ta nên chủ động tác động tích cực đến môi trường du lịch, để thúc đẩy phát triển du lịch ngày càng tốt hơn, bền vững hơn trong tương lai, đó chính là du lịch tái tạo, một hệ chuẩn mực mới cho du lịch.

Thư Vũ