Nỗ lực đưa di sản đến gần công chúng

Tháng 4 vừa qua, người dân xã Hồng Hà nói riêng, huyện Đan Phượng nói chung hân hoan đón nhận danh hiệu di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Hội diều làng Bá Dương Nội, Bằng công nhận danh hiệu nghề truyền thống Hà Nội với nghề làm diều sáo làng Bá Dương Nội. Đây là niềm vui lớn với chính quyền và Nhân dân địa phương khi Hội diều làng Bá Dương Nội là một trong những lễ hội độc đáo, duy nhất cả nước gắn với miếu thờ Thần Linh Châu Thổ, phản ánh nét văn hóa tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp ven sông Hồng được ghi danh.

Hội thi thả diều truyền thống Bá Dương Nội 2025. Ảnh: Thiên Tú

Điều đáng mừng là từ nguồn lực di sản đó, địa phương đang đẩy mạnh phát triển nghề làm diều truyền thống và hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ đi kèm, tạo động lực thúc đẩy du lịch văn hóa. Chủ tịch UBND xã Hồng Hà Nguyễn Mạnh Hà cho biết, hiện làng Bá Dương Nội có hơn 130 hộ gia đình làm diều sáo truyền thống. Trước đây, diều sáo Bá Dương Nội chủ yếu phục vụ thú chơi thả diều và mùa lễ hội, nhưng nay đã từng bước trở thành sản phẩm hàng hóa được bán với giá từ vài trăm nghìn đồng đến hàng triệu đồng mỗi sản phẩm, tùy kích cỡ và sự cầu kỳ trong chế tác. Bên cạnh đó, các thành viên của Câu lạc bộ Diều sáo truyền thống xã Hồng Hà còn phát triển dòng sản phẩm diều sáo thể thao để đáp ứng xu thế của thị trường.

Mới đây, Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Đan Phượng phối hợp với Viện Phát triển du lịch châu Á tổ chức lớp tập huấn về phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn xã Hồng Hà, hướng tới xây dựng điểm du lịch cấp TP gắn với nghề làm diều và các di tích lịch sử, văn hóa ở đây. Mô hình này nếu được xây dựng thành công sẽ quảng bá rộng rãi đến người dân và du khách các di tích lịch sử văn hóa, di sản văn hóa phi vật thể, văn hóa ẩm thực; giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho Nhân dân địa phương.

Cùng với Hội diều Bá Dương Nội, giữa tháng 5 vừa qua, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL đã có Quyết định số 1351/QĐ-BVHTTDL ghi danh Hội hát chèo tàu Tổng Gối xã Tân Hội, huyện Đan Phượng là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Nghệ nhân ưu tú Ngô Thị Thu - Chủ nhiệm Câu lạc bộ chèo tàu Tân Hội cho biết, bà con vô cùng phấn khởi, xúc động khi loại hình nghệ thuật này được vinh danh, có cơ sở để bảo tồn, nhân rộng. Cùng với Câu lạc bộ chèo tàu Tân Hội, chính quyền địa phương cũng đặc biệt quan tâm bảo tồn loại hình nghệ thuật độc đáo này với việc hỗ trợ mở các lớp truyền dạy hát chèo tàu và rà soát, quy hoạch, tu bổ di tích, không gian diễn xướng hay đưa chèo tàu vào trường học… Qua đó, đưa di sản hát chèo tàu đến gần hơn với công chúng.

Phát triển những không gian văn hóa sáng tạo

Đan Phượng có hệ thống di tích lịch sử văn hóa khá phong phú, đa dạng. Cùng với Hội diều Bá Dương Nội, Hội hát chèo tàu Tổng Gối, Đan Phượng còn là cái nôi của ca trù khi loại hình nghệ thuật này xuất hiện ở xã Thượng Mỗ cách đây hơn 400 năm. Hiện nay, tại đền Đầm Giếng - nơi thờ Đệ nhị cung phi Nguyễn Thị Hồng (thời vua Lê Chính Hòa, cuối thế kỷ XVII), người được mệnh danh là bà chúa của nghệ thuật ca trù xứ Đoài, vẫn còn bức hoành phi ghi 4 chữ "Kim chi ngọc diệp" (tức là Cành vàng lá ngọc) được khắc treo từ thời vua Lê Chính Hòa.

Theo thống kê, toàn huyện Đan Phượng hiện có 155 di tích, trong đó trên 90 di tích được xếp hạng cấp quốc gia đặc biệt, cấp quốc gia và cấp TP. Các di tích được Nhân dân quan tâm gìn giữ, bảo vệ, được các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể từ huyện đến xã quan tâm đầu tư tu bổ, tôn tạo. Trong nhiệm kỳ này (2020 - 2025), huyện Đan Phượng đã hoàn thành việc lập hồ sơ khoa học di vật, cổ vật và biên dịch tư liệu Hán - Nôm tại các di tích xếp hạng cấp quốc gia trên địa bàn 5 xã: Đan Phượng, Song Phượng, Đồng Tháp, Tân Hội, Hạ Mỗ. Toàn huyện có 32 di tích được đầu tư, cấp vốn tu bổ, tôn tạo với tổng kinh phí hơn 451,7 tỷ đồng; 37 di tích được phê duyệt chủ trương đầu tư với tổng kinh phí 537,6 tỷ đồng. Công tác xã hội hóa tu bổ các di tích được đẩy mạnh ở các xã Liên Hà, Liên Trung, Trung Châu, thị trấn Phùng, Tân Lập… với hơn 40 tỷ đồng.

Đặc biệt, Đan Phượng cũng là một trong những địa phương ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển công nghiệp văn hóa từ khá sớm. Thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22/2/2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Huyện ủy Đan Phượng đã chủ động ban hành Nghị quyết số 45-NQ/HU ngày 15/7/2022 về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn huyện. Trong đó xác định rõ mục tiêu tạo bước phát triển toàn diện các ngành công nghiệp văn hóa, trọng tâm phát triển du lịch văn hóa phát triển cả về quy mô, chất lượng sản phẩm, dịch vụ.

Hội thi thả diều luôn thu hút đông đảo người dân tham gia. Ảnh: Thiên Tú

Huyện tập trung triển khai thực hiện Đề án phát triển du lịch huyện Đan Phượng; dự án xây dựng điểm du lịch văn hóa - lịch sử xã Hạ Mỗ; xây dựng 2 điểm đến du lịch là điểm du lịch xã Hạ Mỗ, Khu sinh thái Đan Phượng được TP công nhận. Đồng thời thực hiện tốt công tác quảng bá, tuyên truyền, giới thiệu sản phẩm du lịch. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, toàn huyện đã đón khoảng 185.500 lượt người đến tham quan, doanh thu du lịch đạt hơn 3.500 tỷ đồng. Các hoạt động biểu diễn nghệ thuật truyền thống được phát huy, phục vụ hiệu quả khai thác du lịch của địa phương.

Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng Nguyễn Văn Đức cho biết, địa phương nhận thức rõ công tác bảo tồn di sản văn hóa là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị. Chính vì vậy, huyện Đan Phượng sẽ tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh công tác truyền thông, quảng bá, giới thiệu về quê hương, con người, các di sản văn hóa, nghề truyền thống của địa phương đến với bạn bè trong nước và quốc tế. Đồng thời chủ động vận dụng, cụ thể hóa sáng tạo, linh hoạt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các Nghị quyết, văn bản chỉ đạo của TP về bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, nghề truyền thống vào điều kiện, tình hình thực tiễn ở cơ sở.

Trong đó, về đầu tư bảo tồn di tích trên địa bàn, huyện định hướng theo phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, để di tích trở thành tài nguyên nhân văn, có tiềm năng thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương. Đồng thời tập trung nghiên cứu, quy hoạch không gian văn hóa, không gian thực hành, trải nghiệm di sản văn hóa Việt Nam và nghề truyền thống, hướng tới quy hoạch trở thành những không gian văn hóa sáng tạo của Thủ đô. Từ đó, huyện Đan Phượng đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp phát triển văn hóa của Thủ đô, đưa Nghị quyết số 09-NQ/TU của Thành ủy Hà Nội đi vào đời sống thực tiễn.

Thiên Tú