Làng nghề gửi hồn dân tộc đi khắp muôn phương

Những ngày này, các xưởng sản xuất cờ Tổ quốc ở làng Từ Vân luôn tất bật từ sáng sớm đến tận đêm khuya. Ảnh: Phương Thùy

Ngôi làng đỏ rực sắc cờ

Từ xa, làng Từ Vân đã rực lên sắc đỏ. Những tấm vải đỏ tươi được phơi kín sân, treo đầy hiên nhà, tung bay trong gió, như một biển lửa chào đón ngày hội lớn. Trải qua bao đời, nghề làm cờ nơi đây đã trở thành niềm tự hào của người dân. Trải qua đúng tròn 80 năm, người dân làng Từ Vân đã gắn bó với từng mảnh vải đỏ, từng ngôi sao vàng năm cánh, để rồi tạo nên những lá cờ thấm đẫm tình yêu nước.

Buổi tối, dưới ánh đèn sáng rực hắt ra từ mỗi căn nhà, người thợ vẫn miệt mài may cờ. Họ không chỉ làm cờ để bán, mà còn để gửi vào đó tình yêu với quê hương, với Tổ quốc. Ông Nguyễn Văn Lâm, người làm cờ lâu năm cho biết, nghề làm cờ Tổ quốc có từ những ngày đầu năm 1945, theo lời kêu gọi của Ủy ban kháng chiến, những người thợ làng Từ Vân bắt đầu thêu cờ phục vụ Tổng khởi nghĩa Tháng Tám. Và từ ấy, họ chọn ở lại với lá cờ đỏ sao vàng, chọn mang trái tim mình đặt vào từng thớ vải.

Trong một ngôi nhà nhỏ cuối xóm, bà Nguyễn Thị Huấn, một nghệ nhân làm cờ có hơn 40 năm kinh nghiệm đang thoăn thoắt bên chiếc máy khâu cũ. Bàn tay bà đều đặn luồn chỉ, đạp chân, vải đỏ trôi đều dưới bàn kim. Mỗi đường may như được gửi gắm cả sự nâng niu, trân trọng. “Nghề may cờ Tổ quốc tuy không khó so với các nghề may, thêu khác nhưng lại đòi hỏi sự kỳ công từ khâu chọn vải, thêu, in... làm sao để cờ may xong không chỉ chính xác về tiêu chuẩn mà phải sắc nét, bền đẹp. Làm cờ không chỉ cần khéo léo, mà còn phải có tâm” - bà Huấn nói, ánh mắt sáng lên niềm tự hào - “Chúng tôi làm ra lá cờ không chỉ để bán, mà là làm nên một phần hồn của Tổ quốc”.

Càng gần đến ngày Quốc khánh 2/9, không khí ở Từ Vân càng khẩn trương. Trong mỗi gia đình, người già, người trẻ, ai nấy đều bận rộn. Người cắt vải, người khâu, người là ủi, người kiểm tra từng đường may. Có những thanh niên vừa tan ca công ty đã về phụ cha mẹ; có những cụ già đôi mắt đã mờ vẫn cặm cụi cắt sao vàng cho chuẩn. Tiếng nói, tiếng cười xen lẫn tiếng máy khâu, tiếng sột soạt của vải, tạo thành bản nhạc lao động sôi động. Ngôi nhà của anh Nguyễn Văn Tùng cũng ngập sắc đỏ. Anh Tùng kể, cứ vào dịp Quốc khánh, cả gia đình anh hầu như không có thời gian nghỉ ngơi. “Có hôm chúng tôi làm đến khuya, tay rộp lên vì khâu quá nhiều, nhưng ai cũng vui. Nghĩ đến cảnh những lá cờ mình làm ra tung bay khắp các phố phường, lòng lại thấy ấm áp lạ thường” - anh Tùng tươi cười nói. Không chỉ trong nhà, ngay ngoài ngõ, những khung tre được dựng lên để phơi cờ. Từng lá cờ, sau khi may xong, được giũ phẳng phiu, phơi dưới nắng, đỏ thắm rực rỡ như những bông hoa lửa đang nở rộ. Trẻ con trong làng chạy nhảy bên những dải vải đỏ, tiếng cười trong veo hòa với nắng vàng, tạo nên bức tranh làng quê vừa bình dị, vừa rộn ràng.

Trong sắc đỏ của hàng ngàn lá cờ, ta thấy lấp lánh niềm tin, thấy sự gắn kết của một cộng đồng và thấy cả tình yêu đất nước lan tỏa từ những điều giản dị nhất. Làng Từ Vân, vào những ngày này không chỉ làm ra cờ, mà còn thắp lên ngọn lửa yêu nước, ngọn lửa ấy sẽ còn rực cháy mãi trong tim mỗi người Việt.

Người thợ cần mẫn với từng đường kim, mũi chỉ. Ảnh: Phương Thùy

Lá cờ - niềm tự hào và trách nhiệm

Tại làng Từ Vân, xưởng thêu may thủ công duy nhất còn lại là của gia đình chị Vương Thị Nhung. Vừa cặm cụi hoàn thiện những mũi thêu cuối cùng, chị Nhung vừa tranh thủ chia sẻ về công việc của mình. Chị Nhung cho biết, để làm ra một lá cờ Tổ quốc, người thợ làm nghề sẽ trải qua các công đoạn, đó là pha vải, đo, cắt, chèn sao... Trong đó, khó nhất chính là thêu ngôi sao vàng ở chính giữa. Để làm ra một lá cờ hoàn toàn thủ công cần rất nhiều thời gian, nếu quen tay thì cũng phải mất từ 1 đến 2 ngày, còn nếu ai mới thêu thì phải 5-7 ngày. Không chỉ sản xuất cho trong nước, những lá cờ từ làng Từ Vân còn được xuất đi nhiều nơi, theo chân những người Việt xa quê, tung bay trong các sự kiện cộng đồng ở xứ người. Ở đâu có người Việt, ở đó lá cờ đỏ sao vàng vẫn kiêu hãnh và đâu đó trong sắc cờ ấy, có bàn tay thầm lặng của người thợ làng Từ Vân.

“Mất nhiều thời gian và kỳ công là thế, nhưng thu nhập từ công việc này lại không cao. Dẫu biết là có khó khăn, nhưng tôi vẫn quyết tâm theo nghề đến cùng. Bởi đối với tôi, việc tiếp tục gắn bó với nghề không chỉ là để kiếm kế sinh nhai, mà còn là trách nhiệm gìn giữ nghề truyền thống của cha ông, giữ lấy màu cờ sắc áo của dân tộc” - Chị Nhung chia sẻ thêm.

Hiện nay, các hộ sản xuất quy mô lớn tại Từ Vân đều trang bị máy móc hiện đại, lập trình tự động trên máy tính nên độ chính xác cao, tốc độ cắt vải nhanh mà chi tiết lại sắc nét hơn và đáp ứng kịp các đơn hàng lớn. Là một trong những hộ kinh doanh lâu năm tại làng Từ Vân, ông Nguyễn Văn Phục cho biết, nếu như trước đây, các công đoạn làm ra một lá cờ đều được người dân trong làng làm hoàn toàn thủ công thì giờ đây, cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, người làm nghề đã đưa vào trong quá trình sản xuất một số máy móc, thiết bị hiện đại như máy may, máy thêu, máy cắt vải bằng laser... Nhờ có sự hỗ trợ của các máy móc, thiết bị, năng suất làm việc đã được cải thiện đáng kể. "Thị trường cờ năm nay đang rất sôi động, đặc biệt gần đến ngày 2/9. Cơ sở của tôi, các nhân viên phải tăng ca liên tục ngày đêm để có thể trả hàng cho các đầu mối và đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường" - ông Phục thông tin thêm.

Không còn bao lâu nữa là đến ngày Quốc khánh 2/9, khi phố phường khắp nơi rợp bóng cờ đỏ sao vàng, người Từ Vân lại nở nụ cười lặng lẽ. Họ nhận ra những lá cờ tung bay kia, trong nắng gió mùa thu chính là những sản phẩm mà họ đã dày công tạo nên. Mỗi lá cờ không chỉ mang sắc đỏ và ngôi sao vàng, mà còn mang hơi ấm bàn tay, mang tình yêu, mang niềm tự hào từ một ngôi làng nhỏ ven đô.

Phương Thùy