Làng nghệ nhân Kon Klốc ở Kon Tum: Nơi văn hóa là động lực cho sự phát triển

Nghệ nhân ưu tú A Veng, A Lang và A Huy (từ trái qua phải) cùng tấu nhạc mừng năm mới.

Ẩn giữa bạt ngàn cà phê, cao su xanh tốt, làng Kon Klốc, xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà là một trong những làng dân tộc thiểu số Xơ đăng có đời sống kinh tế xã hội phát triển nhất của tỉnh Kon Tum. Không những vậy, Kon Klốc còn là làng đứng đầu với danh sách 5 nghệ nhân vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú.

Sáng sớm mùng 2 Tết, 120 hộ dân làng Kon Klốc, xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum đã tập trung đông đủ ở Nhà rông của làng để cùng vui Tết. Sự kiện này được người dân làng Kon Klốc duy trì từ nhiều năm nay và bà con gọi là Ngày Tết Đại đoàn kết.

Sau phần Lễ tổ chức trang trọng có lời phát biểu của già làng, thôn trưởng về kết quả làm ăn của năm cũ, mục tiêu phấn đấu trong năm mới, dân làng bước vào phần Hội với không khí vui tươi, phấn khởi. Điều đặc biệt ở làng Kon Klốc là đàn ông đều biết đánh cồng chiêng và phụ nữ ai cũng biết múa những điệu xoang truyền thống của người Xơ đăng.

Già làng A Veng, làng Kon Klốc, phấn khởi: “Cuộc sống bây giờ khác xưa nhiều lắm. Có ông bà tổ tiên thì mới có mình và có con cháu. Dịp Tết như thế này đánh cồng, tấu chiêng, múa xoang vừa để nhớ ông bà, vừa là dịp để dân làng ôn lại nhiều hơn về truyền thống của người Xơ đăng. Làng Kon Klốc chúng tôi vẫn duy trì được Lễ mừng Nhà rông mới, Lễ cúng bến nước, rồi Lễ ăn cơm mới đấy. Lễ hội ông bà để lại vẫn sống cùng bà con mà”.

Cùng với các Lễ hội được tổ chức trong năm, những ngày Tết là dịp để bà con Xơ đăng ở làng Kon Klốc được vui chơi, ăn uống và đắm mình trong bầu không khí đậm chất văn hóa truyền thống.

Đi từ đầu làng đến cuối làng chỗ nào cũng tràn ngập âm thanh của núi rừng. Đó là nhờ làng Kon Klốc có tới 5 nghệ nhân được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú. Các loại nhạc cụ truyền thống như: tơ rưng, tinh ning, klông pút… đều do các nghệ nhân làm rồi truyền dạy cho con cháu cách sử dụng. Không chỉ những người già như nghệ nhân A Veng, A Lang, mà nhiều người trẻ như A Huy cũng đã được công nhận là nghệ nhân dân gian.

Già A Lang cười vui, ông bà tổ tiên chỉ truyền lại cho những người đam mê thôi. “Nếu chúng ta không có tinh thần để cố gắng chắc chắn không làm được. Mình phải cố gắng, phải học hỏi với người lớn tuổi người ta đã biết trước người ta dạy cho mình. Mình làm theo họ những chỗ nào còn thiếu sót họ chỉ bảo cho mình.

Lớp trẻ hiện tại bây giờ mình không cố gắng lôi kéo người ta để người ta học hỏi thì nay mai họ không còn say mê truyền thống văn hóa dân tộc. Mình đã cố gắng lôi kéo, truyền đạt cho họ, nói cho họ biết. Xong rồi mình phải dạy cho họ từng cồng một, từng chiêng một”, Già A Lang nói thêm.

Nhờ bảo tồn, phát huy được nhiều lễ thức, âm nhạc truyền thống ngay trong cuộc sống thường ngày, làng Kon Klốc giờ là địa chỉ mà du khách trong và ngoài nước muốn ghé thăm mỗi khi đến Kon Tum.

Cùng với công việc chính là sản xuất nông nghiệp, người làng Kon Klốc còn dành thời gian cho việc chế tác nhạc cụ dân tộc, dệt vải, đan lát để vừa thỏa mãn đam mê vừa có thêm thu nhập. Đội cồng chiêng, đội múa xoang của làng liên tục trình diễn trong các hoạt động địa phương rồi đi cả trong Nam, ngoài Bắc tham gia những sự kiện ở tầm quốc gia và quốc tế.

Nghệ nhân A Huy, 42 tuổi, người chuyên chỉnh những chiếc chiêng méo, chiêng rè về lại âm chuẩn ban đầu, tự hào: “Đội cồng chiêng, múa xoang của làng mình đa số là người trẻ. Đi biểu diễn, giao lưu ở tỉnh, ở Hà Nội ai cũng thích. Bà con dân làng ai cũng vui, ai cũng thích với những lần giới thiệu, giao lưu văn hóa của bà con Xơ đăng mình với bạn bè các dân tộc khác”.

Ông A Kây, Phó trưởng Phòng Văn hóa, Thể thao và Du lịch huyện Đăk Hà cho biết, Kon Klốc là làng có nhiều nghệ nhân được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú nhất của tỉnh Kon Tum. Trong đó người già nhất 70 tuổi, người ít tuổi nhất 42 tuổi. Các giá trị văn hóa truyền thống của người Xơ đăng đang được bà con tiếp nối thành công.

“Ở làng Kon Klốc, từ nền tảng các nghệ nhân ưu tú đó, bà con đã tham gia các Lễ hội lớn của huyện, trong tỉnh và thậm chí đã đến những nơi xa nhất của đất nước để giới thiệu với bạn bè văn hóa của người Xơ đăng. Đây là làng có sự liên tục, tiếp nối giữa thế hệ các nghệ nhân. Đây là điều rất mừng trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa”, ông A Kây nói.

Cùng với sự giao hòa của đất trời mùa Xuân, người Xơ đăng ở làng Kon Klốc, xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum mừng năm mới bằng các điệu xoang và âm thanh cồng chiêng rộn rã tươi vui. Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống ngay trong cuộc sống thường ngày là cách mà các thế hệ người dân ở làng Kon Klốc đang thực hiện, để nối dài tiếng cồng chiêng, nối dài những mùa Xuân của dân tộc, mùa Xuân của đất nước./.