Chương trình hợp tác phát triển du lịch 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng được UBND 8 tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Hà Giang, Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên và Lai Châu ký kết vào tháng 11/2008 tại Sa Pa (Lào Cai). Tuy nhiên, đến tháng 10/2010, tại Hội nghị hợp tác phát triển du lịch khu vực Tây Bắc mở rộng do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì diễn ra ở Bắc Hà (Lào Cai), các tỉnh mới chính thức ký kết biên bản thỏa thuận hợp tác mở rộng với 4 nội dung chính: Hợp tác xây dựng cơ chế, chính sách quản lý và phát triển du lịch địa phương; hợp tác phát triển sản phẩm du lịch; hợp tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch và hợp tác phát triển nguồn nhân lực du lịch. Từ đó, cơ hội hợp tác, liên kết phát triển trong lĩnh vực du lịch vùng Tây Bắc mới được mở ra, góp phần xây dựng, hình thành nền tảng hợp tác giữa các tỉnh, tạo hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp trong và ngoài khu vực đến đầu tư, khai thác hoạt động du lịch, dịch vụ.

Dựa trên những thỏa thuận, hợp tác được ký kết, các tỉnh đã xây dựng một số chương trình du lịch độc đáo để khai thác lợi thế đặc trưng của các địa phương, như tour du lịch trải nghiệm dọc sông Đà (Hòa Bình - Sơn La - Điện Biên - Lai Châu); tour du lịch hành trình khám phá, trải nghiệm ruộng bậc thang Tây Bắc; tour du lịch vòng cung Tây Bắc; du lịch cộng đồng Tây Bắc; chợ phiên vùng cao; tuyến du lịch tâm linh dọc sông Hồng (Lào Cai - Yên Bái - Phú Thọ); chương trình du lịch dấu chân huyền thoại - khám phá các cung đường hành quân trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử; tour du lịch “chinh phục đỉnh cao”; tour du lịch “Sắc hoa Tây Bắc”…

Ngoài ra, các cuộc thi như thiết kế mẫu hàng lưu niệm và quà tặng du lịch đặc trưng khu vực 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng; cuộc thi ảnh đẹp du lịch 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng cũng thường xuyên được tổ chức nhằm giới thiệu và quảng bá rộng rãi hình ảnh thiên nhiên, con người, cuộc sống và văn hóa vùng Tây Bắc đến du khách trong và ngoài nước.

Bên cạnh liên kết, các tỉnh đã đầu tư xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch mới, độc đáo và khác biệt. Cụ thể, tỉnh Điện Biên phát triển Khu Du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang; tỉnh Phú Thọ khai thác giá trị của 2 di sản được UNESCO công nhận là “Hát xoan Phú Thọ” và “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương”; tỉnh Hà Giang quảng bá sản phẩm Cao nguyên đá Đồng Văn; tỉnh Lào Cai xây dựng quy hoạch Khu Du lịch quốc gia Sa Pa; tỉnh Hòa Bình nâng cao chất lượng Khu Du lịch Mai Châu; tỉnh Sơn La phát triển Khu Du lịch quốc gia Mộc Châu… nhằm đem đến nhiều sản phẩm cho du khách trải nghiệm, khám phá.

Theo ông Nguyễn Đình Dũng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai, việc liên kết đã góp phần thu hút khách và tăng doanh thu về du lịch cho các tỉnh vùng Tây Bắc. Năm 2010, tổng lượng khách du lịch đến 8 tỉnh Tây Bắc là 9,6 triệu lượt, doanh thu từ du lịch đạt 2.681 tỷ đồng, đến năm 2018, con số này tăng hơn 2 lần (20,2 triệu lượt), doanh thu đạt 22.965 tỷ đồng.

Là thành viên của chương trình hợp tác phát triển du lịch 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng, du lịch Lào Cai đã được hưởng lợi rất nhiều. Đó là sự quan tâm, ủng hộ từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng cục Du lịch, lãnh đạo UBND tỉnh nhằm nâng cao hiệu quả bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, địa chất, danh lam, thắng cảnh gắn với phát triển du lịch, xây dựng sản phẩm mới, đặc trưng... Thông qua chương trình hợp tác, nhiều sản phẩm, dịch vụ đơn lẻ của các địa phương đã được nhiều doanh nghiệp lữ hành khai thác trong những tour du lịch trọn gói, với nhiều sản phẩm, dịch vụ đa dạng, hấp dẫn, từng bước tạo thương hiệu cho du lịch 8 tỉnh. Do đó, lượng khách du lịch đến Lào Cai ngày càng tăng, tổng lượng khách năm 2010 là hơn 888 nghìn lượt, doanh thu du lịch đạt 823,8 tỷ đồng; đến năm 2018, tổng lượng khách đã đạt hơn 4,2 triệu lượt, doanh thu đạt hơn 13.400 tỷ đồng; tốc độ tăng trưởng lượng khách giai đoạn 2010 - 2018 là 20,25%.

Theo đánh giá của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai, nhờ liên kết, ngành du lịch của 8 tỉnh trong khu vực phát triển khả quan, nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng do thiếu quy hoạch chung của cả khu vực, hạ tầng giao thông hạn chế, đặc biệt là vùng giáp ranh giữa các tỉnh, thiếu cơ sở vật chất chuyên ngành phục vụ du lịch, như các khu vui chơi, giải trí, mua sắm; nhân lực du lịch còn thiếu và yếu, phần lớn chưa qua đào tạo sâu về chuyên môn, nghiệp vụ. Chương trình hợp tác vẫn nặng tính hình thức, chưa tạo ra bước đột phá trong liên kết phát triển du lịch, thiếu cơ chế ràng buộc, cơ chế đóng góp kinh phí để tổ chức các hoạt động mang tính liên vùng, vì vậy ảnh hưởng đến hiệu quả của một số hoạt động. Các tỉnh chưa xây dựng quy chế quản lý các hoạt động du lịch chung giữa các thành viên. Khối doanh nghiệp 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng đã được hình thành nhưng chưa phát huy được hiệu quả liên kết, hợp tác…

Ông Nguyễn Đình Dũng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai cho rằng, để phát huy hiệu quả hơn nữa chương trình hợp tác phát triển du lịch 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng, lãnh đạo 8 tỉnh cần quan tâm hơn nữa trong đầu tư, phát triển các sản phẩm du lịch mới, đặc trưng của từng địa phương, có sự gắn kết với các tỉnh trong khu vực, đặc biệt là phát triển các mô hình du lịch gắn với nông thôn; ban hành chính sách hỗ trợ phát triển du lịch đặc trưng của từng địa phương; tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư du lịch tại khu vực Tây Bắc mở rộng; đầu tư xây dựng, cải thiện hệ thống giao thông, dành hạ tầng du lịch cho Tây Bắc; khôi phục, phát triển các nghề thủ công và làng nghề truyền thống các dân tộc.

Ngoài ra, các địa phương cũng cần chủ động hơn trong việc xây dựng kế hoạch, chương trình mục tiêu phát triển du lịch cho phù hợp với điều kiện thực tế và phù hợp với chiến lược phát triển du lịch của 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng.