Phải dừng lại để chứng minh

Ông Trần Đình Huệ, nguyên Phó Giám đốc Vườn quốc gia Côn Đảo chia sẻ, Vườn quốc gia Côn Đảo bắt đầu hành trình tham gia Danh lục Xanh từ năm 2020. Đơn vị đã trải qua quá trình tự đánh giá và thu thập bằng chứng nghiêm ngặt.

Theo ông Huệ, sở dĩ Vườn quốc gia Côn Đảo tự tin nộp hồ sơ đăng ký Danh lục Xanh là vì đơn vị nhận được sự hỗ trợ của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) về mặt chủ trương, công tác bảo tồn tài nguyên thực hiện hiệu quả liên tục nhiều năm liền, có sự chia sẻ lợi ích với cộng đồng.

Công tác bảo tồn hệ sinh thái rừng - biển ở Vườn quốc gia Côn Đảo nhiều năm qua luôn được thống kê minh bạch (ảnh: Vườn QGCĐ)

Quan trọng hơn, Vườn quốc gia Côn Đảo đã chứng minh được số liệu về công tác giám sát bảo tồn. Đó là, trong nhiều năm, Vườn đã ghi chép, lưu trữ số liệu rùa biển lên bờ đẻ trứng năm sau nhiều hơn năm trước; nhiều giống chim biển và các loài động vật khác về làm tổ, sinh sản.

Cụ thể, từ ngày 1/1/2023 đến ngày 1/11/2025, Vườn ghi nhận hơn 2.100 rùa mẹ đã đẻ hơn 6.300 tổ với trên 604.000 quả trứng và hơn 436.000 rùa con đã được thả về biển.

Rùa biển lên bờ đẻ trứng năm sau luôn cao hơn năm trước (ảnh: Vườn QGCĐ)

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện thủ tục công nhận Danh lục Xanh, giai đoạn 2020 - 2023, Vườn quốc phải dừng lại do gặp khó khăn trong công tác tập hợp số liệu.

Cụ thể, để đạt được chứng nhận này, Vườn quốc gia Côn Đảo đã phải đáp ứng 17 tiêu chí và 50 chỉ số nghiêm ngặt và những định lượng này phải có cơ sở rõ ràng, minh bạch để nhập lên hệ thống phần mềm.

Ông Huệ cho biết thêm, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, tập thể cán bộ, nhân viên và Ban Giám đốc Vườn quốc gia Côn Đảo đã chứng minh thành công trước tổ chức IUCN về công tác quản trị tốt, thiết kế và lập kế hoạch tốt, quản lý hiệu quả và kết quả bảo tồn:

"Do quá trình chuẩn bị khá tốt về số liệu của Vườn quốc gia Côn Đảo, cho nên khi hoàn thiện hồ sơ và nộp vào hệ thống thì được các chuyên gia quốc tế xem xét, được thông qua rất nhanh để Vườn quốc gia Côn Đảo đạt được Danh lục Xanh này", ông Huệ cho biết thêm.

Ông Nguyễn Khắc Pho, Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo cho biết, đây là khu bảo tồn thứ 3 của Việt Nam (sau Khu bảo tồn đất ngập nước Vân Long và Vườn quốc gia Cát Tiên) và thứ 101 trên thế giới đạt danh hiệu này.

Theo ông Pho, chứng nhận này là sự ghi nhận cho những nỗ lực bền bỉ trong việc quản lý minh bạch, công bằng và hiệu quả theo tiêu chuẩn quốc tế.

Các thống kê về động thực vật ở Vườn Quốc gia Côn Đảo được quản lý minh bạch, hiệu quả theo tiêu chuẩn quốc tế (ảnh: Vườn QGCĐ)

Việc tham gia Danh lục Xanh giúp Vườn quốc gia Côn Đảo sử dụng các công cụ kiểm soát hiệu quả (METT), giúp quy trình quản lý đồng bộ theo tiêu chuẩn toàn cầu. Đồng thời, danh hiệu này mở ra cơ hội hợp tác quốc tế, thu hút sự quan tâm của các tổ chức quốc tế cho các dự án bảo tồn.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục đoàn kết, thống nhất trong nội bộ, tranh thủ sự gắn kết của người dân và của chính quyền địa phương, đặc biệt là các nhà khoa học, tổ chức quốc tế cũng như sự quan tâm lãnh, chỉ đạo của TP.HCM dành cho Côn Đảo thì chúng tôi tự tin rằng sẽ giữ vững danh hiệu Danh lục Xanh này không chỉ trong 5 năm tới mà sẽ còn lâu dài trong tương lai", ông Pho cho biết thêm.

Hướng tới NET Zero

Các chuyên gia cho rằng, Vườn quốc gia Côn Đảo có vị trí đặc biệt quan trọng khi thực hiện chức năng của một khu rừng đặc dụng "kép": vừa bảo tồn trên cạn, vừa bảo tồn dưới biển.

Theo thống kê, Vườn hiện đang bảo tồn 5.890 ha rừng tự nhiên (chiếm 77,5% diện tích tự nhiên của Đặc khu) với độ che phủ rừng lên tới 92%. Hệ sinh thái tại đây vô cùng phong phú với hơn 1.077 loài thực vật, 155 loài động vật rừng và đặc biệt là hơn 1.725 loài sinh vật biển. Đây là ngôi nhà của nhiều loài đặc hữu, nguy cấp như Rùa biển, Dugong (Bò biển), Sóc đen Côn Đảo.

Tiến sĩ Vũ Ngọc Long, nguyên Viện trưởng Viện Sinh thái học miền Nam cho biết, những giá trị trên đã được quốc tế công nhận qua hàng loạt danh hiệu trước đó như: Khu Ramsar thứ 6 của Việt Nam (2013), Thành viên mạng lưới bảo tồn Rùa biển (2020), Vườn di sản ASEAN (2023).

Tổ chức IUCN trao chứng nhận Danh lục Xanh cho Vườn quốc gia Côn Đảo

Cũng theo tiến sĩ Long, khả năng hấp thụ carbon của rừng Côn Đảo với trữ lượng khoảng 438.000 tấn/năm đóng góp trực tiếp vào mục tiêu giảm phát thải ròng (Net Zero) vào năm 2050 của Chính phủ.

"Đúng như cam kết của Chính phủ, đó là một trong những tiêu chuẩn để chúng ta hướng đến net zero. Đặc biệt, tôi vẫn nhấn mạnh rằng: Danh lục xanh rất chú ý đến cộng đồng và sự tham gia của cộng đồng và ở Vườn quốc gia Côn Đảo đã làm được điều này", tiến sĩ Vũ Ngọc Long nhấn mạnh.

Còn ông Nguyễn Hữu Thiện, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm - Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Danh lục Xanh không chỉ là sự ghi nhận mà còn là cam kết hành động.

Ông Thiện chia sẻ, việc bảo vệ Vườn quốc gia Côn Đảo là biện pháp chiến lược để hiện thực hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam, bao gồm Khung Đa dạng Sinh học Toàn cầu Côn Minh -Montreal: "Việc gìn giữ, bảo vệ môi trường, giá trị của một khu vực xanh như Côn Đảo là một phần đóng góp để trở thành một bể lưu trữ carbon. Đây là một đóng góp chung cho thế giới, trong đó Việt Nam là một trong những quốc gia đã tuyên bố với quốc tế về mục tiêu của mình về net zero".

Bảng chứng nhận của IUCN

Mới đây, tại lễ công nhận Danh lục Xanh của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế, ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM khẳng định, chiến lược phát triển Côn Đảo thành "Hòn đảo Xanh - Thông minh - Hiện đại - Nghĩa tình".

Khi Côn Đảo trở thành một phần trong cơ cấu hành chính của TP.HCM, những cơ hội mới đã mở ra để tích hợp bảo tồn với phát triển bền vững, du lịch và sự tham gia của cộng đồng.

Ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM tại lễ công nhận Danh lục xanh của Vườn Quốc gia Côn Đảo

Thành phố quyết tâm không đánh đổi môi trường để phát triển kinh tế bằng mọi giá. Các dự án phát triển du lịch sinh thái nghỉ dưỡng dưới tán rừng sẽ được lựa chọn vị trí hợp lý để phục vụ dòng khách cao cấp, giúp tăng thu nhập cho cộng đồng nhưng không làm mất đi vẻ đẹp hoang sơ.

Lãnh đạo TP.HCM và Đặc khu Côn Đảo cũng đặt ra chỉ tiêu cụ thể trong nhiệm kỳ tới: Giữ vững tỷ lệ che phủ rừng toàn Đặc khu ở mức 80% và tiếp tục duy trì các tiêu chí của Danh lục Xanh.

Lưu Sơn