Văn hóa đặc sắc của người dân đảo Torres Strait
Đàn ông trên đảo Torres Strait nhảy điệu truyền thống. Ảnh: Queensland
Người dân đảo Torres Strait đã sống trên quần đảo này hàng nghìn năm. Những hòn đảo này có thể được chia thành 5 nhóm văn hóa, được đại diện bởi ngôi sao 5 cánh màu trắng trên lá cờ của người dân đảo Torres Strait: đảo phía Đông, đảo phía Tây, đảo cận Đông, đảo trung tâm và quần đảo nội địa. Ngôn ngữ của người dân đảo Torres Strait có tên gọi Creole được pha trộn giữa tiếng Anh tiêu chuẩn Australia và các ngôn ngữ truyền thống. Người dân đảo Torres Strait sử dụng tiếng Creole để liên lạc với nhau và với những người không phải dân đảo.
Vùng biển và khu vực eo biển Torres có ý nghĩa quan trọng đối với người dân đảo Torres Strait, những người tự nhận mình bằng các hòn đảo quê hương của họ. Ngoài hàng chục hòn đảo trong eo biển, còn có hàng trăm đảo nhỏ, rạn san hô và bãi cát, tất cả đều được người dân đảo Torres Strait đặt tên, sở hữu và sử dụng. Theo tín ngưỡng của người dân đảo Torres Strait, mỗi hòn đảo đều có cảnh quan và câu chuyện độc đáo riêng. Các hòn đảo và vùng nước xung quanh đảo Torres Strait là nơi có hệ sinh thái biển đa dạng, nơi sinh sống của các loài động vật quý hiếm và các nguồn tài nguyên khác vốn là nguồn cung cấp thực phẩm quan trọng cho cộng đồng người dân đảo Torres Strait trong hàng nghìn năm.
Theo truyền thống, người dân đảo Torres Strait sống dựa vào nghề đánh cá và buôn bán, trao đổi các mặt hàng như lông vũ, mai rùa, vỏ ngọc trai với các hòn đảo và làng mạc khác dọc theo bờ biển phía Nam của Papua New Guinea. Nền kinh tế của người dân đảo Torres Strait được hình thành dựa trên truyền thống đánh cá và trồng trọt.
Mặc dù tất cả người dân đảo Torres Strait có chung lối sống và sự phụ thuộc vào đường thủy, song mỗi nhóm ở các đảo nhỏ khác nhau có phương tiện sinh tồn riêng biệt tùy theo vị trí và đặc điểm địa lý.
Nhóm đảo phía Đông có nhiều đất núi lửa màu mỡ, cung cấp điều kiện nông nghiệp lý tưởng cho việc thu thập các loại thực phẩm truyền thống. Nhóm đảo trung tâm gồm các đảo cát thấp được bao quanh bởi các rạn san hô và có rất nhiều loài cá. Nằm gần bờ biển Papua New Guinea, nhóm đảo phía Tây bao gồm bùn ngập mặn và than bùn, nơi cung cấp môi trường sống cho nhiều loài động vật hoang dã đa dạng. Nhóm đảo cận Tây bao gồm đá núi lửa cũ và chứa tàn tích của cây cầu đất liền nối Australia với Papua New Guinea hàng chục nghìn năm trước.
Người dân đảo Torres Strait là những người duy nhất trên thế giới làm mặt nạ bằng mai rùa có tên gọi là krar. Mặt nạ krar được tạo hình bằng cách ép và đúc bằng đá nóng. Trong cộng đồng người dân đảo Torres Strait, mặt nạ mai rùa được đeo trong các nghi lễ. Mặt nạ đại diện cho tổ tiên và các động vật liên quan, thường là cá sấu. Các mặt nạ thường có hình dạng khuôn mặt người hoặc động vật như chim, cá hoặc bò sát và đôi khi kết hợp các đặc điểm của cả con người và động vật.
Tâm linh và phong tục của người dân đảo Torres Strait phản ánh sự phụ thuộc của họ vào thế giới tự nhiên và các tuyến đường thủy xung quanh. Giống như các thổ dân khác, các dân tộc trên đảo Torres Strait tin rằng đất đai, biển, bầu trời và các đặc điểm tự nhiên khác, bao gồm tất cả các sinh vật sống đều do tổ tiên tạo ra.
Văn hóa và tâm linh của người dân đảo Torres Strait gắn liền với các vì sao và những câu chuyện về Tagai - một ngư dân vĩ đại và một vị thần mà người dân đảo Torres Strait tin rằng đã tạo ra thế giới. Tagai được đại diện bởi một chòm sao trên bầu trời phía Nam. Luật pháp, phong tục và tập quán của người dân đảo Torres Strait được định hình bởi những câu chuyện về ngư dân Tagai. Kiến thức sâu rộng của người dân đảo Torres Strait về các vì sao và biển cung cấp cho họ thông tin có giá trị về những thay đổi trong các mùa, thời điểm trồng vườn và săn rùa cũng như cách đi vòng quanh đảo.
Thu Minh
