Tổ chức Năm du lịch quốc gia - Đôi điều suy nghĩ

Tuy có những ảnh hưởng nhất định, thúc đẩy kinh tế - xã hội, nâng cao nhận thức và tạo đà phát triển ban đầu cho du lịch địa phương, việc tổ chức các Năm du lịch thời gian qua vẫn còn mang tính hình thức, chưa thật sự hiệu quả trong quảng bá, xây dựng hình ảnh điểm đến.

Tổ chức Năm du lịch quốc gia góp phần quảng bá hình ảnh của các vùng du lịch, xây dựng được một số sản phẩm du lịch ban đầu mang tính đặc trưng vùng, miền. Bên cạnh những lợi ích kinh tế, tạo tiền đề phát triển du lịch địa phương trong những năm tiếp theo, Năm du lịch quốc gia còn góp phần nâng cao niềm tự hào, tình yêu quê hương đất nước, thông qua việc tăng cường tuyên truyền, giáo dục về truyền thống văn hóa, lịch sử, cách mạng của địa phương; đưa được các sự kiện văn hóa nghệ thuật, du lịch đến với các vùng miền núi và các vùng kinh tế còn nhiều khó khăn.

Sau Năm du lịch, các địa phương đã tiếp tục củng cố những sản phẩm du lịch, đầu tư từ xã hội cho phát triển các sản phẩm du lịch và cơ sở lưu trú, dịch vụ có sự thay đổi theo chiều hướng tích cực.

Tuy nhiên, nếu so với những mục tiêu tổ chức Năm du lịch ở các địa phương thì chương trình này chưa hiệu quả. Mục tiêu hàng đầu đặt ra của các Năm du lịch là thu hút du khách và sự quan tâm đầu tư vào du lịch thông qua việc quảng bá, tuyên truyền cho điểm đến và xây dựng sản phẩm, nhưng ở đây đang có những bất cập trong quá trình thực hiện.

Việc quảng bá cho các sự kiện Năm du lịch thiếu tính chuyên nghiệp, không mở rộng được với các thị trường gửi khách quốc tế để thu hút khách vào Việt Nam, phần lớn chỉ tập trung ở các hoạt động tuyên truyền trong nước. Vì vậy việc tổ chức Năm du lịch ở một số địa phương mới chỉ dừng lại ở việc "đánh thức tiềm năng" là chính.

Công tác quảng bá du lịch chưa huy động được sự tham gia của doanh nghiệp lữ hành quốc tế. Ở các sự kiện Năm du lịch, chủ yếu là khách trong nước và nhân dân địa phương, khách quốc tế còn ít. Một trong những nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả của sự kiện là thời gian phê duyệt triển khai Năm du lịch thường rất sát thời gian diễn ra sự kiện, cho nên việc thực hiện vội vàng, thiếu phối hợp và liên kết sự kiện, thiếu thông tin đưa đến cho du khách và các hãng lữ hành.  

Lựa chọn địa phương tổ chức Năm du lịch quốc gia còn nặng về hình thức, chưa chú trọng hiệu quả kinh doanh và phát triển du lịch. Có những tỉnh, thành phố tuy những "giá trị tiềm ẩn" về du lịch rất lớn nhưng nền tảng của kinh doanh du lịch chưa phát triển, cơ sở hạ tầng yếu kém, sản phẩm du lịch gần như không có gì thì không nên đưa vào tổ chức Năm du lịch.

Ðiều quan trọng nhất của việc tổ chức Năm du lịch là phải xây dựng và giới thiệu được các sản phẩm du lịch đặc trưng của vùng, miền, lôi cuốn du khách đến. Ðiểm đến phải có cơ sở hạ tầng du lịch phù hợp từ phương tiện dịch vụ ăn, nghỉ, vận chuyển đến các cơ sở lưu trú, khách sạn; bảo đảm môi trường vệ sinh, an toàn thực phẩm và an ninh, trật tự. Quảng bá mời gọi du khách đến mà không bảo đảm được các yếu tố này thì sẽ phản tác dụng.

Việc tổ chức các sự kiện Năm du lịch quốc gia từ 2003 đến 2007 cho thấy sự đơn điệu về nội dung và thường theo "lối mòn". Nếu nhìn vào từng Năm du lịch thì có vẻ Ban tổ chức chỉ chú trọng tập trung cho điểm nhấn đêm khai mạc công bố Năm du lịch, các đêm khai mạc chỉ diễn ra rất nhanh trong vài giờ đồng hồ. Ðiều đó thể hiện trong nội dung đề án và kinh phí dành cho lễ khai mạc.

Kinh phí dành cho lễ khai mạc thường chiếm hơn 2/3 kinh phí tổ chức hoạt động của cả Năm du lịch (mỗi Năm du lịch trung bình được đầu tư từ 15 đến 30 tỷ đồng cho các sự kiện, chưa kể hàng chục tỷ đồng cho cơ sở hạ tầng). Trong khi đó, Chương trình hành động quốc gia về du lịch hằng năm chỉ được dành khoảng một phần ba số đó cho xúc tiến ở các thị trường nước ngoài.

Các lễ khai mạc thường tổ chức theo hình thức sân khấu hóa với các chương trình nghệ thuật chào mừng, là cả một trường ca tái hiện vùng đất, sản vật, danh lam, thắng cảnh theo hình thức hoạt cảnh nặng nề. Làm như vậy, vô tình nhà quản lý đã bỏ ra một lượng kinh phí lớn chỉ để tổ chức một buổi "biểu diễn nghệ thuật không chuyên", gây tốn kém không cần thiết. Yếu tố du lịch lẽ ra cần được nhấn mạnh thì lại trở thành thứ yếu.

Sau tuần khai mạc làm rất rầm rộ đó, tiếp theo là sự chìm lắng các sự kiện của Năm du lịch. Các sự kiện của Năm du lịch không để lại ấn tượng và khó trở thành sản phẩm phục vụ du khách. Việc tổ chức Năm du lịch mà không xây dựng được và không giới thiệu được những sản phẩm du lịch đặc trưng vùng, miền thì không thể gọi là thành công được.

Mới đây, Năm du lịch Quảng Nam 2006 đã rút được kinh nghiệm và tổ chức có bài bản hơn. Lễ khai mạc đã bớt phần nghi thức, sân khấu hóa khi tăng cường sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân và du khách vào các hoạt động ở ba cụm sân khấu, đưa buổi lễ trở thành một sự kiện mang tính cộng đồng. Các sự kiện trong Năm du lịch đã được triển khai với năm chuyên đề du lịch trong cả năm, giới thiệu nhiều sản phẩm du lịch hấp dẫn.

Ðể việc tổ chức Năm du lịch quốc gia thật sự hiệu quả, trước hết cần lựa chọn các chủ đề nhất định, rõ ràng. Không nhất thiết phải tổ chức Năm du lịch quốc gia theo từng địa phương, mà có thể tổ chức Năm du lịch nhằm giới thiệu về một thế mạnh du lịch, một loại hình du lịch mới mang đặc thù của Việt Nam.

Thí dụ, có thể tổ chức các Năm du lịch chuyên đề như: Năm du lịch biển Việt Nam, Năm du lịch sinh thái Việt Nam, Năm du lịch "Việt Nam - Thể thao và mạo hiểm" hoặc Năm du lịch MICE tổ chức các sự kiện hội nghị, hội thảo ở Việt Nam chẳng hạn. Trong đó, ngành du lịch cùng các địa phương và doanh nghiệp tập trung quảng bá tiềm năng, thế mạnh và những sản phẩm du lịch nổi tiếng của Việt Nam.

Nếu vẫn tổ chức Năm du lịch theo địa phương thì cần xác định rõ chủ đề đặc trưng, đồng thời cũng là chủ đề chung, xuyên suốt trong Năm du lịch quốc gia. Khi đã xác định rõ chủ đề phải đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá và giới thiệu các sản phẩm du lịch, tăng cường đầu tư cho quảng bá ở các thị trường quốc tế trọng điểm để thu hút du khách nước ngoài. Những sản phẩm du lịch tập trung giới thiệu trong Năm du lịch quốc gia phải mang tính bền vững, gây được ấn tượng, để trở thành một thương hiệu thu hút khách. 

Kế hoạch chi tiết cho Năm du lịch phải được xây dựng trước thời gian diễn ra sự kiện hơn một năm để kịp triển khai một cách chủ động việc quảng bá và chuẩn bị sự kiện. Công tác quảng bá, nghiên cứu, xây dựng sản phẩm du lịch trong tổ chức Năm du lịch phải huy động được sự tham gia một cách chủ động của các doanh nghiệp du lịch, nhất là các doanh nghiệp lữ hành. Bởi họ là người đưa khách đến, hiểu biết nhất về nhu cầu thực tế sản phẩm du lịch của khách, các thị trường nào cần hướng đến và cần tập trung quảng bá để mang lại hiệu quả.

Tổ chức Năm du lịch quốc gia phải trở thành trách nhiệm và nghĩa vụ của các doanh nghiệp du lịch chính từ lợi ích họ được hưởng. Ðiều này góp phần giảm bớt kinh phí ngân sách, thực hiện phương thức xã hội hóa tổ chức Năm du lịch. Nên giảm bớt và loại bỏ việc sân khấu hóa lễ khai mạc và các sự kiện của Năm du lịch.

Lễ khai mạc và các sự kiện này phải trở thành hoạt động du lịch, văn hóa mang tính cộng đồng, trong một không gian mở, thu hút sự tham gia không chỉ của cư dân địa phương mà còn của cả du khách. Các cuộc phát động, công bố Năm du lịch quốc gia nên đơn giản, gọn nhẹ, mang tính vận động quảng bá với hình thức hiệu quả hơn. 

Muốn nâng tầm quốc gia trong tổ chức Năm du lịch không chỉ thể hiện ở việc chỉ đạo từ trung ương mà còn phải có sự tham gia chủ trì và tổ chức trực tiếp của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các bộ, ngành liên quan, chứ không thể "khoán trắng" cho địa phương thực hiện. Ðặc biệt cần ban hành quy trình và quy chế rõ ràng về tổ chức Năm du lịch quốc gia để việc thực hiện được chặt chẽ hơn và có thể đánh giá một cách cụ thể về thực chất hiệu quả của từng Năm du lịch.