Bảo tồn, tôn tạo Khu di tích mộ bà Hoàng Thị Loan
Kể từ đó đến nay, khu mộ này đã xuống cấp. Qua nhiều lần lựa chọn, lấy ý kiến góp ý của các nhà khoa học và nhân dân cả nước, năm 2008 thiết kế khu mộ chính thức được phê duyệt. Ngày 21-7-2010 khu mộ được khởi công tôn tạo. Dự án gồm các hạng mục: Sân chuẩn bị hành lễ mộ bà Hoàng Thị Loan; mộ và mái che mộ bà Hà Thị Hy (bà nội Bác Hồ); cổng chính, cổng phụ... Sau một thời gian khẩn trương thi công, nay các hạng mục công trình đã hoàn thành. Từ cổng chính, dưới chân núi Ðộng Tranh, vượt qua 269 bậc đá gan gà vuông vức xếp thành những bậc thang lên mộ bà Hoàng Thị Loan. Ðường lên, một bên là thảm cỏ xanh chạy dọc theo sườn núi, đan xen những nhà nghỉ chân với những giàn hoa êm dịu đung đưa. Một bên là dãy lan can hình những thân tre uốn lượn theo nếp núi. Bên trên, ngôi mộ bà Hoàng Thị Loan, một dàn mái che với kết cấu các cột bê-tông, hai đầu đao, cùng mái che lợp ngói mũi hài cách điệu theo hình tượng chiếc khung cửi, con thoi và dải lụa vắt ngang.
Tại sân hành lễ có hai cụm bia lớn bằng đá đen, một bia tạc tiểu sử và công lao của bà Hoàng Thị Loan, một tạc lại quá trình tôn tạo mộ. Mái che mộ và bức cuốn thư ghi dòng chữ Lăng thân mẫu Bác Hồ được bố trí đối xứng. Mộ bà có hình cách điệu một bông sen và được ốp bằng đá trắng Quỳ Hợp. Chân mộ, thành mộ được ốp bằng đá đen kim sa Ấn Ðộ. Ðầu mộ là bức cuốn thư dài hơn 7 m, cao 4,25 m được ghép từ năm phiến đá trắng hạt mịn lấy từ tỉnh Yên Bái. Cuốn thư được chạm khắc các hoa văn cách điệu hình mây, hoa và lá sen. Mái che mộ vừa có kiến trúc theo kiểu mái đình truyền thống vừa được cách điệu như một khung cửi. Phần đầu đao trên cùng là hình tượng con thoi. Hai bên đường lên và xuống được tạo thành nhiều bậc đá luồn giữa rừng thông như hai dải lụa đào xõa xuống từ khung cửi.
Khoảng giữa cổng chính là điểm mộ bà Hà Thị Hy cũng đã được tôn tạo hoàn chỉnh. Mặt ngoài phần mộ bà Hà Thị Hy được ốp bằng một lớp đá gra-nít tự nhiên mầu đỏ ru-bi của tỉnh Bình Ðịnh. Ðỉnh mộ được khắc chạm hoa văn cách điệu có chữ Thọ ở chính giữa. Mộ bà Hy có thêm một khoảng sân rộng bằng đá xanh đen Thanh Hóa để du khách tiện bái ngưỡng dâng hương.
Việc hoàn thành công trình bảo tồn, tôn tạo khu mộ bà Hoàng Thị Loan đáp ứng được yêu cầu gìn giữ di tích lâu dài, góp phần phát huy giá trị lịch sử, văn hóa tâm linh phục vụ nhu cầu thăm viếng của du khách trong và ngoài nước. Ðồng thời giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng, khơi dậy đạo lý uống nước nhớ nguồn và lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ người Việt Nam.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Mạnh Cường, kiêm trưởng ban Dự án Bảo tồn, tôn tạo khu di tích Kim Liên cho biết, nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Bác Hồ đi tìm đường cứu nước, ngày 3-6, tỉnh Nghệ An sẽ long trọng tổ chức lễ khánh thành công trình mang nhiều ý nghĩa trên.
