Không biết dòng suối khoáng bản Mòng có từ bao giờ, chỉ biết rằng, từ ngày thành lập bản Mòng, người dân nơi đây đã biết sử dụng nguồn nước này trong mọi sinh hoạt hằng ngày.

Suối nước nóng bản Mòng là một trong điểm đến của du khách trong và ngoài nước, nằm trong quần thể du lịch sinh thái, cách trung tâm Thành phố chừng 5 km. Khu vực này bắt đầu được chính thức khai thác theo hình thức dịch vụ từ năm 1997, còn trước đó chỉ là tự phát do một số hộ đầu tư xây bể tắm công cộng phục vụ nhu cầu người dân trên địa bàn. Dòng suối khoáng có nhiệt độ 38 độ C, với các đặc tính lý hóa, thành phần khoáng chất tự nhiên mà theo các nhà khoa học có tác dụng chữa trị một số bệnh ngoài da, thấp khớp, thần kinh, tim mạch...

Giờ đây, với sự khai thác hợp lý theo quy định của Thành phố, khu vực này đã trở thành một điểm đến không chỉ du khách trong nước mà còn thu hút cả du khách nước ngoài. Trải dài hai bên con đường nhựa tại khu vực suối khoáng đã có 16 hộ kinh doanh dịch vụ tắm suối khoáng. Những ngôi nhà sàn mang đậm bản sắc của dân tộc Thái vùng Tây Bắc cùng những phòng tắm được thiết kế, trang trí hợp lý của các hộ kinh doanh dịch vụ nơi đây luôn thu hút đông đảo du khách lui tới. Tại đây, họ còn được tham quan, thưởng thức những nét văn hóa Thái, mua sắm những đồ dệt thổ cẩm của người Thái vùng Tây Bắc hay được thưởng thức những điệu múa, lời khắp của các cô gái Thái “ngực câu, eo ong với bộ trang phục áo cóm, khăn piêu cùng tiếng xà tích kêu leng keng khi xòe” đẹp đến hút hồn...

Nhiều người cho rằng cái thú của tắm suối khoáng bản Mòng là vì nhiệt độ nước của dòng suối khoáng nơi đây thay đổi thích hợp theo mùa. Cũng bởi, do cấu trúc địa tầng nơi đây thẩm thấu nước mưa tan hóa cùng dòng khoáng, nên vào mùa hè độ nóng dịu hơn. Mùa đông thì lại khác, nước nóng phù hợp, nghi ngút hơi nước tỏa lên khiến cho người tắm không còn cảm giác của mùa đông lạnh giá nữa... Tuy nhiên, cũng có nhiều người cho rằng, điều thú vị nhất khi về đây tắm suối nước nóng chính là vì: nơi đây đã lồng ghép được những nét đẹp văn hóa dân tộc cùng phong cách phục vụ du khách tận tình, đậm chất vùng cao Tây Bắc. Chả vậy, nhiều du khách mỗi khi đặt chân tới đây luôn có trong mình cảm giác như được về nhà...

Sau cảm giác sảng khoái, tinh thần phấn chấn khi hòa mình trong dòng suối khoáng, du khách sẽ tiếp tục được cảm nhận những nét văn hóa đặc sắc của Tây Bắc khi hòa mình trong điệu xòe, lời Khắp Thái mượt mà bên ánh lửa bập bùng dưới những ngồi nhà sàn hay thưởng thức những món ăn của dân tộc Thái do chính những người phụ nữ Thái đảm đang nội trợ. Đến với suối khoáng bản Mòng, không một du khách nào có thể quên được hình ảnh quây quần quanh chiếc mâm đan của dân tộc Thái làm từ mây, tre đan với món “cáy pỉnh” (gà nướng) vàng đượm - gà tơ bản ướp với các loại gia vị đặc trưng của người Thái, được nướng đều trên than củi rực hồng có một mùi thơm hấp dẫn, hòa trong làn gió chiều thổi về từ những cánh đồng lúa hay như mùi thơm của các loại gia vị, rau thơm, cùng vị cay cay của ớt trong món “pa pỉnh tộp” (cá nướng). Tiếp đến, du khách còn được thưởng thức món thịt hun khói, lòng khô, lòng nướng đậm đà cũng được ướp từ các loại gia vị đặc trưng của người Thái, làm từ thịt hoặc lòng phèo của trâu, bò hoặc lợn; rồi món rau rừng đồ, hoa ban xào măng chua, măng lay, canh bon đặc mùi Mắc khén rừng cùng chút ngầy ngậy của da bò, đuôi bò hòa trong bát canh. Cùng những món ăn đặc trưng trên, du khách còn được thưởng thức vị thơm dẻo của món cơm lam nướng trên than hồng hay món cơm nếp đồ được đựng trong những chiếc Ếp khẩu chỉ người Thái mới có... Đi khắp vùng Tây Bắc, không ai không biết tới món chẩm chéo - một loại nước chấm được làm từ muối rang, ớt nướng, hạt mắc khén cùng với tỏi và các loại rau thơm được giã nhuyễn. Đây là món nước chấm đặc trưng duy nhất cũng chỉ của người Thái mới có. Điều đặc biệt, chỉ với món nước chấm đó nhưng lại phù hợp để làm đồ chấm cho các món ăn của người Thái Tây Bắc từ món gà, cá, măng hay xôi...

Cũng bởi “nghiền” cái cảm giác đắm mình trong dòng suối khoáng bản Mòng cùng nét văn hóa Tây Bắc với những món ăn đậm sắc dân tộc, nên sau những ngày làm việc căng thẳng, giữa lòng thủ đô Hà Nội tôi thường bất chợt nhớ về dòng suối khoáng bản Mòng; nhớ những đêm trăng tròn, trăng khuyết bên ánh lửa bập bùng, hòa mình trong điệu xòe tình tứ với tiếng trống, tiếng chiêng rộn rã; nhớ cảm giác thăng hoa trong những ngôi nhà sàn khi cùng nhau chụm đầu bên chum rượu vít cần hay cảm giác sảng khoái khi đắm mình trong dòng suối khoáng... Những cảm giác, nỗi nhớ đó cứ vậy òa về với âm điệu của lời hát “Inh lả ơi, sao noong ời; khắp núi rừng Tây Bắc sáng ngời; mùa xuân đến ngàn hoa hé cười; inh lả ơi, sao noong ơi...”