Nghệ nhân làng

Ở Đồng Giàn, mọi người gọi ông Lâm Văn Cầu là già làng. Còn ở xã Đội Bình, mọi người gọi ông là nghệ nhân. Bởi lẽ ông vừa là người biết chữ cổ của dân tộc Cao Lan, vừa là người thuộc nhiều nhất những bài hát truyền thống của đồng bào dân tộc mình và tích cực truyền dạy cho con cháu và những người cùng tuổi mà vẫn đam mê hát.

Ông Lâm Văn Cầu sinh năm 1945, giờ đã ở cái tuổi “thất thập cổ lai hi” nhưng vẫn nhanh nhẹn và hóm hỉnh. Là người được học chữ Nho từ nhỏ, lại yêu thích ca múa, ông tự sưu tầm những lời bài hát Cao Lan cổ rồi dịch ra chữ quốc ngữ.

Những bài múa cổ như múa Trống sành, múa cấp sắc cũng được ông tìm những người già cả trong làng học lại. Tham gia các buổi liên hoan dân ca từ những năm 90 của thế kỷ 20, ông Lâm Văn Cầu có mặt trong hầu hết các liên hoan tiếng hát dân ca từ huyện, tỉnh đến toàn quốc. Tại cuộc thi nào ông và những người dân Đồng Giàn cũng đều giành được thứ hạng cao. Đến nay, ông Cầu đã có gia tài vô giá là 5 quyển sách ghi lại lời bài hát, thường được gọi là 5 đêm hát bằng  tiếng Cao Lan là Sình ca tời ên; Sình ca tời ngời; Sình ca tời slam; Sình ca tời slơi; Sình ca tời há.

“Mùa văn nghệ” của người Cao Lan thường diễn ra từ tháng Mười đến hết tháng Hai âm lịch hàng năm. Mỗi đêm, người Cao Lan hát liên tục trong 10 tiếng đồng hồ, qua 1 đêm là hết 1 quyển hát. Ông Lâm Văn Cầu bảo: Những cuộc hát Sình ca của người Cao Lan đều có đề tài riêng. Thanh niên nam nữ thường mượn những cảnh đẹp của núi rừng quê hương, cảnh sinh hoạt hàng ngày, những câu chuyện cổ tích, thần thoại để nói lên tình yêu và ước vọng xây dựng cuộc sống vui tươi, hạnh phúc. Những đêm hát Sình ca là những đêm vui vẻ xóa đi sự mệt nhọc của bao ngày lao động vất vả. Bởi thế, hát Sình ca luôn có sức hút diệu kỳ đối với người Cao Lan. Những câu hát nhiều khi chỉ mộc mạc như:

Cây bị gãy vì tham lắm quả

Người có tội vì miệng nói ngoa

Quả ớt tuy cay ăn cả vỏ

Quả chuối tuy ngọt nhưng khi ăn vẫn phải bỏ vỏ ngoài

Vợ chồng dù xấu nhưng chung chăn gốI

Tình duyên dù đẹp vẫn có thể chia ly.

Với mong muốn “gìn giữ cho các thế hệ của thôn Đồng Giàn mai sau”, nghệ nhân Lâm Văn Cầu còn dựa trên điệu Sình ca cổ để viết lời mới ca ngợi Đảng, Bác Hồ, vẻ đẹp của quê hương, đất nước và ca ngợi không khí hăng say lao động sản xuất của bà con dân tộc mình cho hợp với cuộc sống hiện nay. Có thêm lời mới, Sình ca hôm nay rộn ràng hơn, tươi tắn và dí dỏm hơn, nhưng vẫn mang hồn cốt của người Cao Lan. Lời hát giản dị mà đầy sức hấp dẫn: