Lâm Đồng: Phát triển du lịch gắn với làng hoa và sản phẩm hoa Đà Lạt
Vì vậy, ngay từ khi mới thành lập, người Pháp đã biến Đà Lạt thành nơi nghỉ dưỡng lý tưởng, mỗi khi nhắc đến địa danh Đà Lạt đều luôn gợi cho du khách hình ảnh một miền đất hiền hòa, lãng mạn, một thiên đường nghỉ dưỡng miền núi ở Việt Nam, một miền đất được mệnh danh là thành phố của ngàn hoa, thành phố của “mùa xuân vĩnh cửu”. Với sức hấp dẫn của mình, hàng năm Đà Lạt đã thu hút được hàng triệu lượt du khách đến tham quan nghỉ dưỡng.
Đà Lạt được biết đến với nhiều công trình kiến trúc châu Âu, đặc biệt là người Pháp đã mang rất nhiều loài hoa từ châu Âu sang như: hoa hồng, cẩm chướng, hướng dương, pensée, hoa huệ, cẩm tú cầu, địa lan, mimosa, thược dược, đồng tiền… Ngày nay, trước sự tăng tốc của ngành du lịch, nhiều khách sạn nhà hàng được xây dựng trên khắp Đà Lạt với cảnh quan kiến trúc được quy hoạch có hệ thống và mang tính thẩm mỹ cao; đặc biệt hơn du khách có thể nhìn thấy hoa ở khắp nơi trong khách sạn như: sảnh lễ tân, hành lang, phòng nghỉ, lan can... Cùng với nhu cầu được chơi hoa của đông đảo người dân, một lần nữa Đà Lạt lại phát huy thế mạnh của mình là “thành phố hoa” của cả nước. Du lịch hoa là một trong những sản phẩm du lịch có lợi thế cạnh tranh cao của Đà Lạt so với các địa phương trong khu vực cũng như của cả nước. Điều này đã được khẳng định tại hội thảo cấp cao ASEAN - Nhật Bản về du lịch gắn với hoa do Tổng cục Du lịch Việt Nam, Ban thư ký ASEAN và Cơ quan du lịch Nhật Bản tổ chức tại Đà Lạt nhân dịp Festival Hoa Đà Lạt 2005.
Có thể nói, không nơi nào trên cả nước, hoa lại được xem là một trong những sản phẩm chính của ngành du lịch như tại Đà Lạt. Tính đến nay, trên địa bàn toàn tỉnh Lâm Đồng có 34 khu, điểm tham quan du lịch được đầu tư, khai thác kinh doanh và 60 điểm tham quan miễn phí; riêng trên địa bàn thành phố Đà Lạt đã có 25 khu, điểm. Trong số đó, có trên 10 khu, điểm du lịch xác định hoa là sản phẩm tham quan chủ đạo để phục vụ du khách như tại: công viên hoa Đà Lạt, vườn hoa Minh Tâm, rừng Hoa Đà Lạt, Đồi Mộng Mơ, Thung lũng Tình yêu, hồ Than Thở, Thung Lũng Vàng… Đặc biệt công viên hoa Đà Lạt cũng chính là điểm tham quan thu hút khách nhiều nhất trong toàn tỉnh Lâm Đồng, với mỗi năm đón và phục vụ trên 500 ngàn lượt khách đến tham quan và thưởng lãm hoa Đà Lạt.
Các công ty lữ hành đưa khách đến Đà Lạt cũng như các hãng lữ hành địa phương đều thiết kế riêng những chương trình du lịch gắn với hoa dành cho du khách lựa chọn. Tham gia vào những chương trình du lịch độc đáo này, du khách không chỉ được tham quan những khu du lịch, thắng cảnh danh tiếng về hoa mà còn được tham quan cả những làng hoa, trang trại hoa, vườn hoa hay thậm chí là các nhà vườn trồng hoa thuần tuý của Đà Lạt... Những làng hoa như Vạn Thành, Hà Đông, Đông Tĩnh, Thái Phiên, Trại Mát, An Bình; những trang trại hoa như Langbiang farm, Anh Quỳnh, Chế Quang Đệ hay những vườn hoa Lan Ngọc, Minh Thương, Thanh Thanh, Thung lũng hoa Đào Mười Lời… đều đã trở thành những điểm đến quen thuộc của du khách, những địa danh không thể thiếu trong các chương trình du lịch gắn với hoa tại Đà Lạt.
Như vậy, có thể nói hoa là một trong những sản phẩm du lịch chủ đạo của ngành du lịch Đà Lạt không chỉ hiện nay mà cả trong thời gian tới. Các dự án đầu tư chuyên đề về du lịch gắn với hoa đã góp phần rất lớn cho mục tiêu khai thác hoa phục vụ mục đích phát triển du lịch sinh thái tại Đà Lạt. Tuy nhiên, phát triển du lịch hoa kết hợp với canh tác nông nghiệp sẽ là mô hình phát triển mới cho ngành hoa Đà Lạt như phát triển các tuyến du lịch sinh thái tham quan các làng hoa, trang trại hoa, vườn hoa; tổ chức các hoạt động du lịch canh nông cho du khách được tham gia vào các quy trình trồng và sản xuất hoa; sử dụng sản phẩm hoa cắt cành, hoa khô, hoa gỗ, hoa tươi sấy khô... làm quà lưu niệm cho du khách sẽ làm phong phú và đa dạng hơn cho sản phẩm du lịch Đà Lạt, đồng thời phát huy được hết các lợi thế của du lịch nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đặc biệt là tạo cơ hội cho người nông dân có thêm hướng phát triển mới cho cây hoa dựa vào các hoạt động du lịch.
Các làng hoa công nghệ cao đã góp phần làm cho thành phố ngàn thông ngày một đẹp giàu, thu hút ngày càng nhiều du khách đến tham quan. Ba trong số đó là những làng nghề trồng hoa truyền thống định hình và phát triển qua hơn nửa thế kỷ gắn liền với sự hình thành và phát triển một vùng dân cư trù phú, nơi hội tụ của những con người hiền lành chất phác, cần cù, yêu lao động và sáng tạo.
Làng hoa Thái Phiên hình thành từ hơn 50 năm trước, ban đầu chỉ trồng một số loại như cúc, lay ơn, hồng, cẩm tú cầu, thì ngày nay đến đây du khách còn thấy nhiều giống hoa nhập ngoại từ Pháp, Nhật, Indonesia, Hà Lan như lyly, cát tường, cẩm chướng, tulip… Do được canh tác quanh năm nên lúc nào những luống hoa ở Thái Phiên cũng tràn đầy sức sống, bung tỏa sắc màu. Vào vườn, không chỉ được thỏa sức ngắm nhìn, du khách còn có thể quan sát các hoạt động canh tác ở nhiều khu vực. Người ươm giống, trồng cây, chăm bón; người thu hái, bao gói, đóng thùng sản phẩm. Vào thời điểm thu hoạch, nhất là dịp Tết cận kề, không khí ở Thái Phiên trở nên sôi động với các loại phương tiện vận chuyển hoa xuất hiện ở mọi ngả đường. Trong khi ban ngày Thái Phiên rực rỡ với muôn nghìn loài hoa khoe sắc thắm, thì ban đêm nơi đây lại thu hút bởi vẻ đẹp lung linh của ánh đèn vàng. Từ trên cao nhìn xuống, cả làng hoa như một “thành phố ánh sáng” đầy quyến rũ với những vườn hoa điệp trùng, lấp lánh cả một vùng đồi. Xuất phát từ một vùng trồng rau, hoa ban đầu làm kế sinh nhai, đến nay, Thái Phiên đã có thương hiệu là làng hoa công nghiệp, làng nghề truyền thống - một làng hoa du lịch nổi tiếng. Mỗi năm, làng hoa Thái Phiên đón trên 50 đoàn khách trong và ngoài nước; các đoàn khách của các bộ, ngành Trung ương, các tỉnh, thành có sản xuất rau, hoa; sinh viên các trường đại học... về tham quan, nghiên cứu, thưởng lãm hoa.
Làng hoa Hà Đông được hình thành từ 75 năm trước, bởi 35 hộ dân đến từ Hà Nội, thuộc phường 8 ngày nay được coi là làng chuyên canh hoa đầu tiên của Đà Lạt. Chỉ cách trung tâm thành phố Đà Lạt chừng 2 km về hướng tây, làng hoa Hà Đông là điểm dừng chân hấp dẫn với du khách muốn ngắm nhìn những vườn hoa sặc sỡ. Tuy đã trải qua 3/4 thế kỷ nhưng dấu ấn của những người khai hoang mở cõi vẫn được gìn giữ tại làng với kiến trúc vườn, ao, chuồng mang dáng dấp nông thôn miền Bắc, đặc biệt là chất giọng thuần Hà Nội.
Không lâu năm như làng hoa Thái Phiên, Hà Đông, Vạn Thành được biết đến là làng hoa lớn nhất Đà Lạt, cách trung tâm thành phố khoảng 3 km. Từ hàng chục năm trước, những cư dân tỉnh Hà Nam đã di cư vào Đà Lạt, lập nên làng hoa Vạn Thành ngày nay. Mặc dù địa hình đồi núi dốc, theo dạng bậc thang, nhưng đây vẫn là nơi cung cấp hoa chủ yếu cho Đà Lạt, đặc biệt là hoa hồng. Hoa hồng Vạn Thành phần nhiều được triết, ghép từ thân những cây hồng dại. Với chồi hoa hồng giống mới được nhập từ Hà Lan, người làng Vạn Thành đã tạo ra nhiều loại hồng có màu sắc khác nhau như hồng nhung, hồng cánh sen, hồng phấn, hồng vàng ánh trăng, hồng song tỉ… Bên cạnh thế mạnh hoa hồng, nơi đây còn thu hút du khách bởi nhiều loài hoa đẹp mắt như cúc, ly, salem, cẩm chướng, đồng tiền… Làng hoa Vạn Thành luôn sẵn sàng tiếp đón du khách đến tham quan, học tập.
Nhận thức được không gian hoa của thành phố Đà Lạt không chỉ là các công viên hoa, vườn hoa hay tại các khu du lịch mà chính là ở những con đường, góc phố, những cánh rừng cảnh quan… nên ngành du lịch Lâm Đồng đã xây dựng đề án “khôi phục, nâng cấp môi trường cảnh quan thành phố Đà Lạt” mà nội dung chính là mang lại cho Đà Lạt hình ảnh thành phố hoa đúng nghĩa, với cảnh quan thiên nhiên hài hoà với sự phát triển của đô thị. Trên thực tế, nhiều giải pháp của đề án đã được thực thi và mang lại nhiều kết quả đáng ghi nhận như việc chỉnh trang lại không gian quanh hồ Xuân Hương với định hướng chủ đạo là các công viên hoa, hình thành các con đường hoa như đường Mai Anh Đào, Mimoza, trồng hoa và cây xanh theo chủ đề trên các tuyến phố, tuyến giao thông quan trọng của Đà Lạt, tạo các tiểu cảnh và tiểu công viên trong nội ô thành phố nhằm hấp dẫn du khách. Hoa dại mọc khắp mọi nơi, trên những bờ tường, dọc đường đi, trước cửa mỗi ngôi nhà tạo nên một sắc màu lãng mạn và thơ mộng, cùng với những rừng thông bạt ngàn tạo nên một vẻ đẹp dung dị mà có lẽ chỉ Đà Lạt mới có được.
Trong muôn vàn loài hoa dại ở Đà Lạt có một loài hoa mà cả người dân và du khách vẫn luôn dành sự ưu ái nhất định là hoa dã quỳ. Điều đó cũng lý giải tại sao khá nhiều người cho rằng hoa dã quỳ đã là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người Đà Lạt. Không ai trồng, không ai chăm sóc nhưng hoa dã quỳ vẫn sống, vẫn hiến tặng cho du khách và người dân sắc vàng rất riêng của nó. Hiện nay, hoa dã quỳ đã thành biểu tượng của Đà Lạt, mọi người nhận ra sức sống mãnh liệt núi rừng đằng sau vẻ mềm mại của những cánh hoa ấy. Du lịch Đà Lạt là du lịch hoa – thương hiệu đó càng được khẳng định khi chỉ cần một loài hoa dại cũng đủ sức cuốn hút du khách.
Đà Lạt thật xứng đáng được mệnh danh là "Thành phố Hoa" của Việt Nam đồng thời cũng cho ta nhận thức rằng hoa có một giá trị không bao giờ cũ, đối với nhiều người, lúc nào xem hoa cũng được, cũng vẫn có cảm giác thích thú mới mẻ. Với mục tiêu quảng bá thương hiệu thành phố Đà Lạt - thành phố du lịch, nghỉ dưỡng nổi tiếng của cả nước, tôn vinh những người trồng hoa, cơ hội để người trồng hoa Đà Lạt gặp gỡ, giao lưu với những người yêu hoa, người trồng hoa, người kinh doanh hoa và nghiên cứu về hoa trong nước và thế giới, hai năm một lần Đà Lạt tổ chức Festival Hoa và lễ hội nào cũng thành công, thu hút hàng triệu du khách.
Nhận thấy được tiềm năng và cơ hội phát triển du lịch khi gắn kết các sản phẩm hoa Đà Lạt vào hoạt động, sự kiện du lịch. Tỉnh Lâm Đồng đã nâng tầm lễ hội sắc hoa Đà Lạt lên thành Festival và tổ chức 2 năm một lần. Festival Hoa lần thứ nhất năm 2005 đã để lại nhiều ấn tượng qua các chương trình “Công viên nghệ thuật” với chủ đề “Tây nguyên huyền diệu”, chương trình “Biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp” với chủ đề “Nhịp điệu thành phố hoa”, chương trình “Lễ hội tình yêu” với “chuyến bay tình yêu”, “chuyến xe tình yêu”. Cùng với những hoạt động văn hóa của festival là một số chương trình du lịch tiêu biểu như: Du lịch văn hóa bản địa “Nhịp chiêng Langbian”, khám phá kiến trúc Đà Lạt, tham quan làng nghề truyền thống, đi tìm địa chỉ hoa Đà Lạt và du lịch sinh thái “màu xanh Nam Tây Nguyên”. Đây là festival hoa đầu tiên có sự tham gia của những trung tâm hoa lớn trên toàn quốc. Đặc biệt có sự tham dự của các loài hoa đến từ các nước như: Hà Lan, Bungari, Trung Quốc, Thái Lan, Đài Loan, Singapore…
Festival Hoa Đà Lạt lần thứ hai, tổ chức vào năm 2007 với chủ đề "Hoa Đà Lạt - Tôi yêu bạn". Là nơi quy tụ nhiều chương trình nghệ thuật có chất lượng cao của các vùng miền văn hóa tiêu biểu trong cả nước. Các chương trình trọng tâm gồm Hội chợ triển lãm hoa quốc tế có chủ đề “Hội nhập và phát triển thương hiệu hoa Đà Lạt” nhằm giới thiệu các vùng hoa nổi tiếng trong nước với sự tham gia của 70 doanh nghiệp trong nước và đại diện các quốc gia Hà Lan, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, New Zealand, Argentine; Hội chợ triển lãm Thương mại - Du lịch và hội thảo xúc tiến đầu tư với trên 700 gian hàng của các doanh nghiệp trong nước và khu vực.
Lần thứ ba, Festival Hoa Đà Lạt tổ chức vào đầu năm 2010 với chủ đề "Đà Lạt - thành phố ngàn hoa" đã xứng tầm là sự kiện văn hoá mở đầu cho chương trình Quốc gia chào mừng 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Cũng trong thời gian này Thủ tướng chính phủ đã chính thức công nhận Đà Lạt là "Thành phố Festival Hoa Việt Nam". Festival Hoa Đà Lạt ngày càng chứng minh đã mang lại những lợi ích to lớn về kinh tế, góp phần quảng bá mạnh mẽ hơn nữa về hình ảnh của Đà Lạt với bạn bè trong nước và quốc tế.
Tiếp nối chuỗi thành công của Festival hoa, tỉnh Lâm Đồng tiếp tục tổ chức Festival hoa Đà Lạt lần thứ tư vào cuối năm 2011 với chủ đề "Đà Lạt - Thành phố Festival Hoa" có tổng cộng 21 chương trình xoay quanh chủ đề về hoa như: những không gian hoa: trưng bày, triển lãm hoa cây cảnh quốc tế; diễu hành xe hoa đường phố; lễ khai mạc; phiên chợ hoa - lễ hội ẩm thực Đà Lạt; lễ hội đường phố "Hoa và ánh sáng"; không gian hoa đẹp; hội thảo khoa học về hoa; đêm hội rượu vang; Điểm mới so với các Festival trước đó là tại công viên hoa thành phố có không gian hoa dại rộng lớn quy tụ gần 10.000 cây, chậu hoa dại, nhằm đem lại cảm giác gần gũi với thiên nhiên, tạo ấn tượng hoài niệm về Đà Lạt của nhiều thập niên trước.
Và đến nay - năm 2013, festival hoa Đà Lạt lần thứ năm trong khuôn khổ chương trình Tuần Văn hoá Du lịch 2013 với nhiều sự kiện, hoạt động hấp dẫn đang diễn ra đã mang đậm dấu ấn của thành phố cao nguyên xinh đẹp, thành phố của ngàn hoa khoe sắc, để lại nhiều kỷ niệm đẹp cho du khách trong nước và quốc tế. Festival hoa Đà Lạt đã dần khẳng định thương hiệu và thu hút càng nhiều du khách.
Hy vọng trong một tương lai không xa, cùng với đà tăng trưởng của ngành du lịch tỉnh nhà cũng như sự phát triển của ngành hoa Đà Lạt, du lịch hoa cũng sẽ sớm trở thành một sản phẩm du lịch trong yếu của địa phương. Hoa và Du lịch Đà Lạt không chỉ dừng lại ở vị trí hiện tại mà còn vươn xa ra tầm khu vực và quốc tế./.