Độc đáo văn hóa Mường tại bản Giang Mỗ - Hòa Bình
Bản Giang Mỗ có 117 ngôi nhà sàn với trên 460 nhân khẩu đều là người dân tộc Mường, chủ yếu sinh sống bằng nghề trồng trọt và chăn nuôi. Bản sắc văn hóa bản địa đậm nét truyền thống đặc trưng của người dân tộc Mường vẫn được bảo tồn, lưu giữ được du khách trong và ngoài nước biết đến là một điểm du lịch văn hoá cộng đồng nổi bật trên bản đồ du lịch Hòa Bình.
Bản Mường Giang Mỗ nằm nép mình dưới bạt ngàn núi rừng trong một thung lũng nhỏ dưới chân núi Mỗ. Với không gian yên bình và những nếp nhà sàn thấp thoáng trên sườn núi, phía sau những ruộng bậc thang khiến cho Giang Mỗ trở thành điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá và trải nghiệm về văn hóa của cộng đồng người Mường.
Đến với Giang Mỗ, khách cảm nhận đầu tiên của du khách là sức hút đặc biệt của những nếp nhà sàn truyền thống có kiến trúc theo mô hình con rùa (nhà rùa), đã được ghi chép lại rất rõ trong cuốn sử thi nổi tiếng “Đẻ đất, đẻ nước”.
Với Giang Mỗ, nhà sàn gắn liền với những phong tục, tập quán, đời sống sinh hoạt hàng ngày của dân bản Mường. Nhà sàn thường được làm dựa lưng vào thế đất cao như sườn đồi, sườn núi để đón nhận khí trời và thuận tiện cho việc săn bắn, hái lượm. Nhà gồm 3 tầng, trong đó tầng trên cùng để lương thực và đồ dùng gia đình; tầng giữa là nơi sinh hoạt, nghỉ ngơi; tầng dưới cùng thường để các dụng cụ sản xuất và nhốt gia súc, gia cầm. Kiến trúc nhà sàn có thể lớn, nhỏ khác nhau nhưng cửa chính, cầu thang, máng nước sinh hoạt và cối đuống thì phải đặt đúng vị trí. Cầu thang chính đặt ở đầu hồi bên phải, nối lên gian nhà ngoài, nơi đặt bàn thờ tổ tiên và chỗ ngồi của người đàn ông, người cao tuổi, nơi để tiếp khách nam giới. Cầu thang phụ dành cho phụ nữ, lối lên gian nhà trong, gần sàn phơi và bếp dành cho người phụ nữ gắn với công việc bếp núc và sinh hoạt hàng ngày của gia đình. Cầu thang phải có số bậc lẻ và không được đặt thẳng với cửa chính mà phải dựng vào một cái sảnh gỗ và vuông góc với đòn nóc của nhà.
Trong các nếp nhà sàn truyền thống của người Mường ở đây vẫn còn lưu giữ được nếp sinh hoạt và nhiều dụng cụ lao động sản xuất truyền thống được làm từ gỗ, tre, nứa như khung dệt vải, cung, nỏ, dụng cụ làm ruộng, làm nương rẫy…hình thành nên tập quán riêng trong đời sống sinh hoạt cũng như lao động sản xuất hàng ngày.
Khi đến tham quan bản Giang Mỗ, du khách có thể thong thả dạo bước giữa không gian yên tĩnh, trên con đường nhỏ chạy dọc bản để chiêm ngưỡng đắm mình tận hưởng vẻ đẹp hoang sơ, xanh ngát một màu xanh núi rừng; du khách dừng chân vào thăm tại bất kỳ ngôi nhà sàn nào để tìm hiểu về văn hóa bản Mường đều được trải nghiệm các sinh hoạt thường ngày cùng dân bản như chăm sóc gia súc, gia cầm, làm rẫy, săn bắn, hái lượm…để trải nghiệm với cuộc sống mộc mạc, thuần nông của con người nơi đây; ngắm nhìn những cô gái Mường duyên dáng trang phục truyền thống, nghe các thiếu nữ Mường giới thiệu về nghề dệt và những sản phẩm từ thổ cẩm như quần, áo, túi xách, khăn và các đồ lưu niệm...Ngoài ra, trong bữa ăn du khách sẽ được thưởng thức các món ăn đặc trưng của người Mường như xôi nếp nương, xôi cẩm, cỗ thịt lợn bày trên lá chuối, cá suối đồ… uống rượu cần.
Khi du khách vào thăm các gia đình sẽ được chủ nhà mời nếm những ly rượu chuối, rượu ngô thơm nức, hay thưởng thức vị ngọt ngon của hoa quả trong vườn, cùng ngồi bên bếp lửa hồng thưởng thức các tiết mục múa dân gian, các làn điệu dân ca Thường rang, Bộ mẹng, hát ví, hát đúm của các chàng trai co gái Mường hòa trong âm thanh của tiếng chiêng, tiếng trống, tiếng sáo ôi… hay được nghe những câu chuyện kể về xứ Mường xưa, hoặc chọn mua cho mình một vài món đồ lưu niệm làm quà.
Người Mường ở bản Giang Mỗ với những nét văn hóa bản sắc độc đáo riêng biệt, với những nụ cười thân thiện và lòng hiếu khách chắc chắn sẽ để lại trong lòng du khách những ấn tượng khó quên. Điểm du lịch văn hóa cộng đồng bản Giang Mỗ ngoài việc tạo việc làm, tăng thêm thu nhập và nâng cao đời sống cho nhân dân trong bản còn góp phần bảo tồn, lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc của người Mường Hòa Bình, đã và đang trở thành một điểm đến thu hút một lượng lớn khách du lịch, đặc biệt là khách quốc tế khi đến Hòa Bình./.
