Pá mọc và lậu sả thổ - Sự kết hợp tuyệt vời trong ẩm thực của người Ơ Đu, Nghệ An
Không phải cao lương mỹ vị, cũng không đắt tiền, món ăn không thể thiếu trong ngày lễ tết của người Ơ Đu là thịt rừng cá suối, được chế biến rất kì công.
Người Ơ Đu không lấy người cùng dân tộc, vì cho rằng tất cả người Ơ Đu đều mang họ Lo, đều là anh em nên không được lấy nhau. Người Ơ Đu chỉ kết hôn với người Thái, người Khơ Mú, người Kinh. Nhưng dù kết hôn với người dân tộc khác thì trong lễ cưới cũng không thể thiếu món ăn truyền thống của dân tộc là món pá mọc và rượu lậu sả thô.
Món pá mọc thường được đựng trong những ống nứa. Pá mọc là món cá làm mọc. Người Ơ Đu lấy tấm gạo trộn với gia vị, cá, đơm vào ống nứa, để qua đêm cho chua rồi hun lên.
Còn Lậu sả thô là thứ rượu có màu nâu, sánh như mật ong, uống vào ngọt lừ nơi cuống họng và ấm nồng ở cổ. Người Ơ Đu còn gọi loại rượu này là “rượu cô dâu chú rể”. Rượu ủ bằng nếp đen. Khi cơm rượu có nước thì vắt lấy nước uống. Người Ơ Đu cho rằng pá mọc uống cùng rượu lậu sả thô thì mới gọi là đám hỏi, đám cưới.
Ngày trước, trong đám cưới của người Ơ Đu, bên cạnh món pá mọc còn bắt buộc phải có món chim khô, chuột khô. Nếu người Kinh, con cái đến tuổi dựng vợ gả chồng, bố mẹ nuôi lợn, thì đối với người Ơ Đu, gia đình nào cũng phải lên rừng bẫy con chim, con chuột, về phơi khô, để chuẩn bị làm đám cưới. Bây giờ, chim, chuột đã trở thành đặc sản, khó kiếm. Nhà nào không chuẩn bị được nhiều thì cũng phải kiếm một ít để cúng tổ tiên và bày trong mâm cỗ mời những người lớn tuổi trong dòng họ. Có khi phải chuẩn bị cả năm trời mới có món thịt chim khô, chuột khô.
Người Ơ Đu không chỉ có món mọc pá làm bằng cá, mà còn làm mọc thịt trâu, thịt bò, thịt lợn... Bất cứ nguyên liệu gì, họ cũng có thể làm mọc.
Người Ơ Đu ngày trước rất khó khăn, đám cưới mà mổ trâu, mổ lợn là chuyện hầu như không có. Cuộc sống của bà con lại gắn liền với rừng sâu, khe núi. Đặc biệt, trước khi về bản Văng Môn, người Ơ Đu ở ven sông Nậm Nơn, Nậm Mộ, vì thế, cá, chim, sóc, chuột là những món ăn gắn liền với bà con, dễ kiếm tìm. Bây giờ, dù những thứ này đã khan hiếm, nhưng người Ơ Đu vẫn giữ truyền thống ẩm thực của cha ông./.
