Cháo ấu tẩu: Đặc sản Hà Giang

Có người nói củ ấu tẩu vốn từ bên kia biên giới, có người lại nói người Mông đã trồng từ rất lâu trên các núi đá cao. Củ ấu tẩu có chất độc, vốn để làm thuốc. Nhưng cũng như rất nhiều vị thuốc khác từ thảo dược, qua một quá trình chế biến đặc biệt, ấu tẩu biến thành món ăn có mùi vị và tác dụng đặc biệt.

Củ ấu tẩu được chế biến khá công phu. Đầu tiên phải ngâm trong nước gạo đặc, sau đó ninh dừ, củ tơi ra thành bột đặc sền sệt. Thứ bột này đem đổ vào nồi cháo chân giò lợn, gạo tẻ, có khi thêm tí nếp cho sánh thơm. Lửa liu riu trên bếp, nồi cháo lúc nào cũng bốc hơi lục sục. Khi ăn người ta múc ra bát, cho thêm quả trứng gà, thịt nạc băm, cùng gia vị: ớt, tiêu, hành và đặc biệt là lá tía tô. Trông bát cháo có màu tựa như bát cháo lòng dưới xuôi, song mùi vị thì khác hẳn. Ấy là mùi béo ngậy, thơm, cay và đặc biệt là đắng, đặc trưng của ấu tẩu. Một vị đắng bùi, mới ăn thì khó nuốt, nhưng chỉ vài ba thìa đã thấy ngọt miệng, ăn nhiều sinh nghiện.

Ấu tẩu là thứ cháo ăn đêm, người ta chỉ bán vào ban đêm. Khi cái thị xã nhỏ bé đỏ đèn, cứ vài dãy phố lại có một hàng cháo ấu tẩu, người ra vào tấp nập. Thanh niên đi chơi khuya, người buôn bán xuôi ngược, có khi cả một gia đình vợ chồng con cái trước khi đi ngủ... đều rủ nhau đến hàng cháo ấu tẩu.

Nhìn từ ngoài vào thấy trong quán bốc hơi nghi ngút. Không khí cứ như các hàng phở đêm ở Hà Nội. Cháo ấu tẩu là thứ thuốc giải cảm, giãn xương cốt, tăng cường thể lực. Trong cái màn sương lạnh lùng khí núi, bát cháo ấu tẩu bốc hơi với chén rượu men lá thật là thuốc thần cho những ai mệt nhọc đi xa, trèo đèo xuống núi suốt một ngày dài.

Người Hà Giang nghiện cháo ấu tẩu, coi đó như đặc sản của quê hương mình. Khách xa đến Hà Giang đều được mời ăn cháo ấu tẩu. Ăn bát cháo ẩu tẩu, ngắm núi non hùng vĩ và vui chuyện với cô em xinh đẹp người Mông ở chợ. Đó là kỳ thú Hà Giang. Ai chưa trải qua, coi như chưa đến miền địa đầu sơn cước ấy.

Ngày nay thấy có một quán cháo ấu tẩu ngay trên đường ven Hồ Tây giữa Thủ đô. Hỏi ra mới biết bà chủ là một người Hà Giang về định cư tại Hà Nội. Nhớ xứ núi bà mở quán cháo đặc sản, củ ấu tẩu vẫn gửi từ quê núi về. Cái đặc biệt là bà chế thêm món gà, phục vụ các cô cậu sợ béo, không muốn ăn giò lợn. Hồ Tây mùa đông sương gió lạnh buốt như trên núi cao.