Suối Mỡ và truyền thuyết về nàng Quế Mị Nương
Cách trung tâm thành phố Bắc Giang 35 km theo quốc lộ 31, Suối Mỡ khởi thuỷ từ dãy núi Yên tử rồi quang co uốn lượn trong thung lũng của dãy Huyền Đinh - Yên Tử. Đến với khu du lịch suối Mỡ, du khách sẽ được đắm mình trong bồn tắm thiên nhiên với làn nước trong xanh tung bọt trắng xóa. ngắm nhìn thác nước từ trên cao đổ xuống đẹp như mái tóc dài của nàng tiên nữ. Ở nơi đây, thiên nhiên làm nên một trong bức tranh sơn thuỷ tuyệt mỹ với thác nước kỳ vĩ, đại ngàn xanh.
Trên đường đi, dòng chảy của suối Mỡ tạo thành những ngọn thác đổ dài theo vách đá. Dòng suối ấy là minh chứng cho lịch sử của vùng đất đầy những huyền thoại, kỳ bí ấy, nhưng mang đậm tâm linh người Việt
Truyền thuyết kể rằng, vua Hùng Vương thứ 16 có nàng công chúa Quế Mị Nương, hiền thục, nết na, nhân hậu. Nàng được nhiều vương tôn, công tử đến cầu hôn nhưng đều từ chối bởi nàng đam mê du ngoạn, đặc biệt là đến thung lũng Huyền Đinh – Yên Tử.
Một lần, trong chuyến du ngoạn đến đây, chứng kiến nơi này đất đai khô nẻ, dân tình đói rách công chúa đã rất đau lòng. Vào một ngày đầu xuân, khi đặt chân xuống thung lũng, nàng đã dùng năm đầu ngón tay ấn xuống từng phiến đá và lạ thay, một dòng nước mát ào ạt chảy ra thành suối, đưa nước tưới cho đồng ruộng.
Từ đó, đất đai vùng này trở nên màu mỡ, trù phú, đời sống người dân cũng trở no đủ hơn xưa. Ghi nhớ công ơn của công chúa Quế Mị Nuơng, dân làng đặt tên con suối ấy là Suối Mỡ hay còn gọi là Suối Mẫu, lập đền thờ và gọi là đền Thánh mẫu thượng ngàn. Dọc bờ suối, người bản địa xây dựng ba ngôi đền kế tiếp nhau là đền Hạ, đền Trung và đền Thượng để bày tỏ tấm lòng biết ơn với nàng.
Cũng chính từ Suối Mỡ, Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn đã cùng các tướng lĩnh thân tín lập đại bản doanh để chặn đứng mũi tiến quân của bọn xâm lược Nguyên Mông từ Ải Chi Lăng, kéo về đánh chiếm Vạn Kiếp nhằm tiến về kinh thành Thăng Long. Để ghi nhớ chiến công hiển hách này, người dân đã lập đền Trần. Tại đây còn khu di tích Ba dinh, Bẩy nền, Bãi quần ngựa, Suối đá mài gươm, Thao trường luyện kiếm…
Đến thắng cảnh suối Mỡ, ngoài đắm mình trong làn nước trong xanh, du khách còn được thoả sức ngắm nhìn những thác nước kì vỹ như thác: Thùm Thùm, Đấu Đong Quân; chiêm nghiệm sự đời trong chùa Hòn Trứng, Hồ Bấc; đình chòi Xoan, bãi Quần Ngựa…
Mới đây, để thắng cảnh Suối Mỡ thành khu du lịch hấp dẫn, tỉnh Bắc Giang đã đầu tư làm đường ô tô, xây dựng hệ thống đường điện hồ chứa nước, bãi đậu xe, khu nhà nghỉ... Ông Đỗ Đức Thành, Phó giám đốc Sở Văn hoá, thể thao và Du lịch tỉnh Bắc giang cho biết, hiện mỗi năm khu du lịch suối mỡ đón gần 5 vạn du khách trong và ngoài nước. Để đáp ứng tốt nhu cầu của du khách, Sở đang đầu tư xây dựng nhà nghỉ, nhà giải trí, khách sạn... bên bờ Suối Mỡ.
