Lễ cúng lúa trăm của người Bhnong (Quảng Nam)
Chập choạng tối chúng tôi mới đến được nhà ông Hồ Văn Tước, thôn 5B, xã Phước Lộc (Phước Sơn) vì đoạn đường trầy trật. Trong nhà mọi người đã quây quần bên mâm cơm. Rượu cần, cá chua, cơm gạo ba-ton (một thứ gạo đỏ đặc trưng của đồng bào Bhnong) được con gái ông Tước cẩn thận dọn lên để đón khách. Sau những câu chào hỏi, ông Tước ân cần mời mọi người cùng uống cạn chén rượu cần đầu tiên. Theo phong tục, trước khi cầm đũa gắp thức ăn, mọi người phải rửa tay sạch sẽ và bốc một nắm cơm, thêm ít hạt muối sống giã với ớt rừng... Chị Hồ Thị Nhía con gái của ông Tước cho biết: "Hôm nay đã là buổi thứ hai gia đình mình tổ chức nấu cơm, mời rượu cả làng rồi, ngày mai là ngày cuối cùng. Lễ cúng lúa trăm năm nay được nhà mình tổ chức vui lắm”.
Đây là năm thứ 3 liên tiếp gia đình ông Hồ Văn Tước tổ chức cúng ăn mừng lúa trăm. Để thực hiện lễ cúng chu đáo, gia đình ông đã chuẩn bị 125kg gạo, 1 con heo đen, 5 ống nứa đựng cá niêng đã muối chua, 5 đốc rượu cần, 10 con gà... Ngày đầu tiên, nghi thức cúng diễn ra tại kho lúa, vật dụng cúng gồm 1 con gà, 3 lá trầu, 1 hũ rượu cần ngon nhất, với những lời cảm ơn và khấn cầu thần lúa, thần rẫy, phù hộ cho gia đình, dân làng sang năm được nhiều lúa, nhiều gạo, cái chân đi nương, đi rẫy chắc hơn, cái bụng no hơn. Sau nghi thức cúng tại kho lúa, gia đình ông Tước nấu 7 gùi cơm, 3 gùi thịt, 3 ống cá chua, 7 canh rượu cần để mang đến nhà làng cho dân cùng ăn uống chia vui... Trong bữa tiệc, vừa ăn uống, mọi người luôn chúc mừng cho gia đình ông Tước sang năm mùa màng bội thu. Ông Hồ Văn Thía (thôn 5B, xã Phước Lộc) kể: “Trong 3 ngày cúng lúa trăm của gia đình bố Tước, cả làng vui lắm, cùng ăn thịt chuột, cá chua, uống rượu cần, cùng múa hát trong không khí đoàn kết. Ai cũng muốn chúc mừng cho gia đình bố Tước mạnh khỏe, cái nương cái rẫy lúa ngô trĩu đầy”.
Theo quan niệm của người Bhnong ở Phước Sơn, khi những mùa rẫy liên tục được mùa, lúa thóc đầy kho, thì họ tổ chức cúng lúa trăm. Lễ cúng là dịp cảm ơn thần lúa phù hộ cho dân làng thịnh vượng vừa để chia sẻ sự no đủ với bà con dân làng. Cùng với lễ mừng lúa mới, cúng mùng năm, thì cúng lúa trăm cũng rất quan trọng trong đời sống tâm linh của đồng bào Bhnong. Lễ cúng lúa trăm không chỉ cầu mong cho mùa màng bội thu mà còn là dịp để thắt chặt tình đoàn kết trong bản làng, khơi dậy nét đẹp văn hóa truyền thống của tộc người Bhnong.
